سرزندگی خود را در دوره پیری چگونه حفظ کنید؟

جمله «الهی پیر شوی» را همه ما شنیده‌ایم، اما شاید کمتر به این مطلب فکر کرده‌ایم که پیری سالم چه تاثیری بر سلامت روان ما دارد. مهم نیست چند سال دارید. کافی است از همین لحظه بیشتر مراقبت سلامتی خودتان باشید تا در سال‌های بعد، از زندگی سالم‌تر و پرنشاط‌ تری برخوردار شوید.

اگر در دوران میانسالی قرار دارید، به اندازه کافی فرصت هست، چه برای آغاز یک برنامه ورزشی و چه تنظیم یک رژیم غذایی سالم‌تر یا تقویت مهارت‌های اجتماعی و اگر هم بازنشسته شده اید، برای تصمیم‌گیری راجع به نحوه و کیفیت زندگی در 10، 20 یا 30 سال آینده، هنوز خیلی دیر نشده است.

پیری به معنای بازنشستگی یا رسیدن به یک سن به خصوص مثل 65 سالگی نیست. پیری یک فرآیند مادام‌العمر است. افرادی که بهتر از پس افزایش سن برمی‌آیند، کسانی هستند که با موفقیت مراحل مختلف زندگی را پشت سر گذاشته‌اند. پیری موفق، متضمن چند عامل است که همگی تحت کنترل خود شما قرار دارند، یعنی نوع نگرش شما به مقوله پیری، فعالیت‌ها و روابط بین فردی.

این نکته را حتما به یاد بسپارید که واقعیت، تصویر اندیشه است. این طور نیست که با رسیدن به 65 سالگی، پدر یا مادربزرگ شدن یا یائسه شدن به طور ناگهانی پیر شوید، بلکه تنها وقتی پیر می‌شوید که گمان کنید پیر شده‌اید. اگرچه جسم شما پیر می‌شود، اما ذهن شما تا هر زمان که اراده کنید جوان خواهد ماند. اگر امیدوار به داشتن عمری دراز، سرشار از شادابی، خوش‌طبعی و روابط اجتماعی محکم باشید، آن وقت است که این طرح ذهنی، زیر بنای یک نمودار درونی را تشکیل می‌دهد که تا حد زیادی آینده شما را رقم خواهد زد.

اما اگر متقاعد شوید که پیری، دوران پوچی و بی‌محتوایی، افسردگی و بیماری است، به احتمال قوی برای شما اینگونه خواهد شد.

به طوری کلی، انتظارات و تفکرات منفی زودتر از خود طبیعت، شما را پیر می‌کند. در همه مراحل زندگی، ذهن خود را روی چیزهای مهم متمرکز کنید و به مسایل جزیی و بی‌اهمیت اعتنا نکنید. شوخ‌طبعی و قدرت کنار آمدن با تغییرات به شما کمک می‌کند از پس هر مشکلی برآیید.


فعالیت بدنی را قطع نکنید

فعالیت جسمانی در سرتاسر زندگی از اهمیت زیادی برخوردار است و هر چه زودتر فعالیت بدنی را آغاز کنید و به آن پای‌بند بمانید، در دوران پیری فواید بیشتری را از آن به دست خواهید آورد. فواید ورزش کردن علی‌الظاهر نامحدود می‌باشد و می‌توان از جمله به کنترل وزن، بهبود جریان خون، افزایش توده عضلانی، تناسب اندام، انعطاف‌پذیری بیشتر، استقامت بیشتر و بهبود وضعیت تعادل اشاره کرد.

پیری به معنی از کارافتادگی نیست. دردهای پیدا و ناپیدا شایع هستند، اما با این وجود سال‌های بعد از بازنشستگی می‌توانند از جمله دل‌پذیرترین و پربارترین سال‌های زندگی شما باشند. سعی کنید با حفظ سلامتی در یک سطح معقول، از زندگی خود حداکثر استفاده و لذت را ببرید.


مغزتان را ورزش دهید

زمانی که فکر می‌کنید عقل و خرد کافی در خود اندوخته‌اید، ذهن شما بنای ناسازگاری می‌گذارد و به تعبیری شما را به بازی می‌گیرد. مثلا یادتان نمی‌آید عینکتان را کجا گذاشته‌اید، یا ماشین‌تان را کجا پارک کرده اید. شما که قبلا عادت داشتید سه تا کار را به طور هم‌زمان انجام دهید، حالا توانایی تمرکز روی یکی را هم به راحتی ندارید.

البته خیالتان راحت باشد، مقداری از حواس‌پرتی‌ها در سنین پیری، طبیعی قلمداد می‌شوند. فشار عصبی و اضطراب هم می‌توانند در حافظه و تمرکز حواس شما اختلال ایجاد کنند. پیری عموما تاثیری بر حافظه ی درازمدت ندارد، اما حافظه کوتاه‌مدت اغلب دچار نقصان می‌شود. مغز شما برای ذخیره و بازیابی اطلاعات به عملیات شیمیایی و الکتریکی پیچیده‌ای در سلول‌های تخریب شده دست می‌زند و عملکردشان با نقصان روبه‌رو می‌شود.

مغز شما این نقیصه را به طریق جالب توجهی جبران می‌کند. اگر چه ممکن است شما و سلول‌های مغزی شما به اندازه هنگامی که 19 ساله بودید نباشد، اما در نظر داشته باشید که عقل و خرد و قدرت قضاوت شما نسبت به آن دوران بسیار بیشتر شده است.

چنین خصیصه‌هایی به راحتی قابل اندازه‌گیری نیستند، اما منعکس‌کننده توانایی شما در تصمیم‌گیری‌های صحیح بر اساس یک عمر تجربه اندوزی هستند. به خاطر داشته باشید که مغز شما مانند یک عضله است. برای اینکه آن را قوی نگه دارید، باید از آن استفاده کنید. به یاد بیاورید زمانی را که در دبستان مجبور به از بر کردن مطالب قلمبه و سلمبه‌ای مثل نام پایتخت کشورها یا یک شعر بلند و طولانی بودید؟

اگر فکر می‌کنید آن روزها به دلیل سن و سال کمتر قادر به چنین کاری بودید، اشتباه می‌کنید. بلکه در آن موقع قادر به چنین کاری بودید، زیرا همه تلاش خود را می‌کردید تا این اطلاعات را در مغز خود فرو کنید. آخرین باری که چنین کاری را انجام دادید، کی بود؟ به احتمال قوی اگر الان هم امتحان کنید، باز مثل گذشته موفق خواهید شد.

تنها به این خاطر که پیر شده‌اید نمی‌شود گفت دیگر قادر به دانشگاه رفتن، یاد گرفتن کارهای جدید، سرگرمی‌های نو و یا کسب اطلاعات جدید از طریق مطالعه نیستید.


راه‌ سالم نگه داشتن ذهن، مطالعه دایمی است، لذا:

- در کلاس‌های مختلف ثبت‌نام کنید. شما می‌توانید در هر کلاسی که مایل هستید از فرهنگ‌سرا گرفته تا کلاس‌ زبان نام‌نویسی کنید.

- با یک مجله، قرارداد اشتراک ببندید.

- اطلاعات خود را در زمینه پیشرفت‌های فناوری به روز نگه دارید. کار با رایانه را یاد بگیرید و به اینترنت وصل شوید. برای تماس گرفتن با دوستان و آشنایان از پست الکترونیکی (ایمیل) استفاده کنید.

- راجع به فرهنگ و سنن جامعه‌ای که در آن زندگی می‌کنید، به تحقیق و مطالعه بپردازید.

- در کنسرت‌ها، سخنرانی‌ها ، نمایش‌های تئاتر و سینما شرکت کنید.
به رفت و آمدها ادامه دهید

داشتن روابط محکم با خانواده و دوستان همیشه حایز اهمیت است. با افزایش سن، این روابط اهمیت دوچندانی پیدا می‌کند. مطالعات نشان می‌دهد که اگر روابط اجتماعی شما ضعیف باشد، خطر مرگ در شما، 2 تا 4 برابر فردی خواهد بود که اطرافش پر از کسانی است که به او مهر می‌ورزند و او هم به آنها مهر می‌ورزد. در واقع، داشتن دوستان و خانواده ی قابل اتکا، یکی از مطمئن‌ترین شاخص‌های طول عمر است.

فعالیت‌های انفرادی خود را با فعالیت‌های گروهی هماهنگ کنید. به جای تنهایی ورزش کردن، به کلاس‌های ورزشی بروید. اگر به مطالعه علاقه‌مند هستید، در گروه‌های بحث و مناظره کتاب ثبت‌نام کنید. شاید در گذشته به دلیل کمبود وقت، امکان شرکت در فعالیت‌های گروهی محل و مسجد را نداشتید، اما حالا که چنین فرصتی پیش آمده، کوتاهی نکنید.

بسیاری از افراد با انجام کارهای خیرخواهانه روابط اجتماعی خود را حفظ می‌کنند. شما هم می‌توانید به فعالیت داوطلبانه در یک مدرسه، کتابخانه یا موسسات خیریه (مثلا بردن غذا با خودرو به درب منازل افراد بیمار یا پیر) بپردازید.

بر اساس مطالعات جدید، حمایت اجتماعی محکم با روش های زیر باعث افزایش طول عمر می‌شود:

- با توانا ساختن شما در برخورداری بهتر و سریع‌تر از مراقبت‌های پزشکی

- با تشویق و ترغیب شما به رفتارهای سالم مثل پیاده‌روی منظم

- با فراهم ساختن امکان برخورداری از مهر و محبت پاک و بی‌آلایش که به نوبه خود می‌تواند باعث تقویت سیستم ایمنی شما شود.

- با در اختیار قرار دادن کمک‌های عملی در صورت نیاز، مثلا کمک در امور منزل یا نقل و انتقال شما.

تفاوت های نسل ما و نسل شما

سرت را می‌کنی توی مانیتور لپ‌تاپ و پشتت قوز می‌‌کند و هی تیلیک تیلیک صدای دکمه ها را درمی‌آوری. این می شود ملاقات با مادربزرگ!

به تو می گویم: «عزیزم. یک لیوان شیر ولرم با عسل می خوری؟»
بی این که سر بلند کنی می گویی: «نه عزیز! حالم از شیر به هم می خوره!»
نگاهت می کنم و متوجه مهره های پشتت می شوم که از زیر تی شرت بیرون زده است.

آخ که مادرم چقدر به من می توپید که خوب غذا بخورم. صدایش هنوز توی گوشم است: «دختر باید یه پرده گوشت داشته باشه!»

بی اختیار این جمله را تکرار می کنم. می گویی: «وا! عزیز جون نکنه می خوای منو بفرستی قصابی!»

من عاشق این بودم که وقتی با مادربزرگم هستم باهم آشپزی کنیم و کلوچه و کیک بپزیم. برای این که سرت را از توی لپ تاپ خارج کنی و حواست را به من بدهی می گویم: «مادرجان بیا باهم کیک شکلاتی که دوست داری بپزیم.»

خودت را به آن راه می زنی و می گویی: «آخ! کاش سر راه گرفته بودم!»

حوصله ام سر می رود. پشیمان می شوم از این که به مادرت گفته ام نوه ام را بفرست می خواهم ببینمش. تو هم که آن دستگاه را از خودت دور نمی کنی!

به تو می گویم: «مادرجون می خواهم بروم سر کوچه نان بگیرم . هستی یا می خواهی بروی؟»

با خوشحالی می گویی: «”‹ من ”‹”‹با دوستام قرار دارم، داشتم می رفتم.»

یادم می آید که چقدر عاشق مادربزرگ و پدربزرگم بوده ام و امروز چقدر تو از من دوری. انگار یک تاریخ بین ما فاصله است.


مادربزرگ بودن
مادربزرگ کسی نیست که دو نسل آن طرف تر از نوه اش باشد. او کسی است که با بچه ها سر می کند بزرگ شدن آنها را می بیند و با آنها سلوک دارد. بچه ها به او خو می کنند و نرم نرمک فرهنگ های آنها به هم گره می خورد و نه مادر بزرگ ها و پدر بزرگ ها و نه نوه هایشان هیچ وقت نمی فهمند چه اتفاقی افتاد که هر چه می دانستند مثل نگاشته ای روی سنگ در سینه و روح و قلب نوه ها حک شد.

اما امروز ما با نوه‌ها چه رابطه‌ای داریم؟
مسعود شیخی، کارشناس ارشد جامعه شناسی که درباره روابط بین نسل ها تحقیقاتی دارد، می گوید: وقتی جامعه ای در حال گذار از حالت سنتی به صنعتی و مدرن است، ناخودآگاه فاصله میان نسل هایش زیاد تر می شود و هرچه روند مدرن شدن سرعت می گیرد، این فاصله بیشتر می شود و تنها راه کاهش فاصله ها بهبود ارتباطات و زبان مشترک میان نسل هاست.

این جامعه شناس می افزاید: برای این که دو نسل به هم نزدیک باشند، باید فرهنگی نزدیک به هم داشته باشند و فرهنگ ضامن رفع نیازهای بشر است، اما وقتی نسل نو به نسل قدیم احساس نیاز نکند ممکن است او را به کلی کنار بگذارد.

وی در ادامه می گوید: وقتی خانه های ما کوچک می شود جایی برای مادربزرگ ها و پدربزرگ ها نداریم. وقتی دو شیفت کار می کنیم، یک روز تعطیل فقط استراحت می کنیم و”‹ وقتی برای رفت و آمد با بزرگ تر های خانواده نداریم و وقتی نسلی جدا افتاده از خانواده می شویم، دیگر اعتقادی به رفت و آمد با بزرگ ترها نداریم و طبیعی است نسلی که از ما به جا می ماند بیش از چند قرن از بزرگ ترهای خانواده احساس فاصله می کند.

به این ترتیب فردای ما این گونه تعریف می شود: روزگار پیرزن ها و پیرمردهای تنها و خم شده روی همدم های دیجیتالی!

اگر شما هم یک پدربزرگ یا مادربزرگ باشید با نسل سومی ها و نسل چهارمی ها چطور دوست می شوید؟


مامان دوم
نرگس سادات سعیدی یک مادربزرگ جوان است. او که در ”‹”‹چهل و چهار سالگی نوه ای پنج ساله دارد می گوید: دخترم شاغل است و من مادر دوم نوه ام هستم. درست است که در خانه های جدا زندگی می کنیم، اما در شبانه روز 10 ساعت از نوه ام مراقبت می کنم. از 7 صبح تا 5 بعدازظهر. من سعی می کنم تمام شعرهای دوران کودکی ام را به او بیاموزم و همه بازی هایی که در بچگی می کردیم، با او انجام دهم. او عاشق من است. امیدوارم در سالمندی تنهایم نگذارد.


همه پیک نیک‌های ما
این که بچه های نسل های سوم ما را دوست داشته باشند، خیلی به خاطراتی که از ما دارند مربوط است.

حمید سنایی پدربزرگ هفتاد ساله ای است که یک ون دارد و با آن کار می کند. او می گوید: من همه خانواده را که شامل سه دختر و پسر و شش نوه می شود با ون خود ماهی یک بار به گردش می برم و در فضای طبیعت خیلی به ما خوش می گذرد. با بچه ها تجربیات قدیمی را تازه می کنیم و یاد زمان هایی را که در جنگل اتراق می کردیم، زنده می کنیم و برایشان از آن روزها می گویم. آنها مرا خیلی دوست دارند و هر هفته پیش من می آیند.


محبت فراموش نمی‌شود
ساجده نقوی پنجاه و هشت ساله و دارای دو نوه است. او می گوید: در یک اتاق محقر زندگی می کنم و چیزی ندارم که به بچه ها بدهم، اما آنها را دوست دارم و هر طوری که بتوانم به نوه هایم محبت می کنم. می دانم که محبت جواب می”‹دهد و فراموش نمی شود.


به زبان آنها
نادر ادیبی از پدربزرگ های متجدد است. او در هفتاد سالگی با کامپیوتر آشنایی دارد و با نوه هایش چت می کند.

ادیبی می گوید: اگر بچه ها زبان تو را نفهمیدند وقت آن است که زبانت را عوض کنی چون آنها فردا هستند و تو دیروزی و باید دیروز را به زبان آنها ترجمه کنی. من سعی می کنم برای فراگیری زبان نوه هایم به روز باشم.


زمان پیوند
اگر شما مادر و پدر سالمند و فرزندان جوانی دارید که آینده جامعه به حساب می آیند پیش از همه چیز وظیفه دارید فرزندان تان را نسبت به بزرگ ترهای خانواده با محبت و علاقه تربیت کنید و آنها این رفتار را از شما می آموزند.امروز روزی است که نسل های قدیم و جدید بیش از هر چیز نیاز به میانجی دارند که با آموزش دوجانبه، آنها را دوباره به هم پیوند دهد. فراموش نکنید اگر به فرزندانتان اولویت داشتن بزرگ ترها را بیاموزید آینده سالمندی خود را تضمین کرده اید.

سالمندی و سالمند آزاری

« هر ماه در جهان، یک میلیون نفر به سن شصت سالگی می‌رسند. هشتاد درصد از این جمعیت به کشورهای درحال توسعه تعلق دارد».

« در دهه‌های آینده هم در کشورهای توسعه یافته و هم در کشورهای در حال توسعه، افزایش چشمگیری در جمعیت سالمندان به وجود خواهد آمد».

« پیش‌بینی شده است که در سال 2025، تعداد افرادی که به سن شصت سالگی و بیشتر می‌رسند بیش از دو برابر خواهد بود».

« در سال 1992، 542 میلیون نفر به سن بیش از شصت سالگی رسیدند، این رقم در سال 2025 به حدود 2/1 بیلیون نفر خواهد رسید».

« پیش‌بینی می‌شود در سال 2025 تعداد افراد سالمندی که در کشورهای در حال توسعه زندگی می‌کنند به 850 میلیون نفر خواهد رسید یعنی دو برابر خواهد شد».

رشد جمعیت سالمندی ایران تا سال 1404 سه برابر رشد جمعیت کشور می‌شود.

**********
اینها عناوین اخبار سالهای اخیر هستند که روند رو به افزایش سالمندی در جهان را روایت می‌کنند. کشور ما نیز که در چند دهه قبل عنوان یکی از جوانترین کشورهای جهان را داشت از این وضعیت به دور نیست و طولی نخواهد کشید که جوانان سالهای پیش، به عضویت گروه پا به سن گذاشته‌ها در آیند.

بدون شک، وجود سالمندان موهبت بزرگی است که ذخیره عظیم و ارزشمندی از تجربه و دانش را برای اجتماع به ارمغان می‌آورد. مراقبت و بهره‌گیری از این گنجینه خرد و فرزانگی، ظرافت و توجه خاصی را می‌طلبد به طوری که کوچکترین کوتاهی خانواده و جامعه در بذل توجه مناسب و به‌موقع نسبت به این موضوع می‌تواند به آنجا بینجامد که سالمندان به جای مناسب دیدن فرصت برای انتقال دادن پختگی‌شان به نسل جوان، خود را در زمینه‌های آسیب‌شناسانه این دوران گرفتار ببینند. بدیهی است که پیامدهای این قضیه دیر یا زود گریبانگیر جامعه خواهد شد. یکی از مهمترین آسیب‌های دوران سالمندی، پدیده سالمند‌آزاری است.

واژه سالمندآزاری اولین بار در سال 1980 و به منظور توصیف خشونتهای خانواده علیه سالمندان به کار گرفته شد. سازمان جهانی بهداشت سالمندآزاری را خشونت علیه حقوق انسانی سالمند می‌داند و این پدیده را یک علت مهم برای آسیبها، بیماریها، احساس تنهایی و ناامیدی سالمندان به شمار می‌آورد ». در تعریف دیگری که مورد تأیید شبکه ملی پیشگیری از سالمندآزاری امریکا قرار گرفته این گونه بیان شده است: « سالمندآزاری کم توجهی عمدی یا غیر عمدی به سالمند و یا انجام رفتارهایی آزار دهنده و تکرار شونده از سوی افرادی است که سالمند به آنها اعتماد دارد و موجب ایجاد آسیب یا پریشانی در سالمند می‌شود».

آزار مالی سالمندان شامل استثمار یا استفاده غیرقانونی از سرمایه و منابع مالی سالمند مثل سوءاستفاده از چک، کارتهای اعتباری و حساب بانکی سالمند یا دزدیدن آنها، تقلید امضای سالمند و ... می‌باشد. این نوع آزار، حدود پنجاه درصد از آزارهای سالمندان را تشکیل می‌دهد و می‌تواند همزمان با شکلهای دیگر آزار اتفاق بیفتد

اگرچه سالمندآزاری اولین بار در کشورهای توسعه یافته مطرح شد، اما گزارش موارد آن در برخی از کشورهای در حال توسعه گوی سبقت را از کشورهای توسعه یافته ربوده است. تغییرات جمعیت شناختی در کشورهای در حال توسعه همراه با افزایش بی‌ثباتی و تغییر در ساختار خانواده از عواملی هستند که به افزایش آمار سالمندآزاری در این کشورها کمک کرده‌اند. به دلیل ماهیت پنهان سالمند آزاری، تعیین آمار دقیق آن دشوار است اما با توجه به افزایش تعداد سالمندان در آینده نزدیک، همین ارقام و آمار تقریبی فعلی نیز نگران کننده جلوه می‌کند.

سالمندآزاری انواع مختلفی دارد که به طبقات زیر تقسیم می‌شود:
آزار جسمانی: وارد کردن درد یا آسیب به سالمند مثل کتک زدن، مجبور کردن سالمند به انجام کارهای بدنی که خارج از توان اوست و ...

آزار روانی یا هیجانی: ایجاد درد و رنج روانی برای سالمند مانند ترساندن او از طریق داد و فریاد کردن، تحقیر کردن و مسخره کردن سالمند، سرزنش کردن، محروم کردن سالمند از تعامل با دوستان و اقوام و ...

آزار مالی: شامل استثمار یا استفاده غیرقانونی از سرمایه و منابع مالی سالمند مثل سوءاستفاده از چک، کارتهای اعتباری و حساب بانکی سالمند یا دزدیدن آنها، تقلید امضای سالمند و ... می‌باشد. این نوع آزار، حدود پنجاه درصد از آزارهای سالمندان را تشکیل می‌دهد و می‌تواند همزمان با شکلهای دیگر آزار اتفاق بیفتد.

آزار جنسی: هر گونه تماس جنسی با فرد سالمند بدون رضایت او، وادار کردن سالمند به لخت شدن یا لخت کردن او بدون رضایت یا نشان دادن پورنوگرافی به سالمند. این نوع آزار در سالمندان کمتر از سایر انواع مشاهده می‌شود.

غفلت: قصور در مراقبت از سالمند یا تأمین هزینه‌های ضروری وی که می‌تواند آگاهانه و یا ناآگاهانه باشد. اکثر آزارها از این نوع هستند.

آزار اجتماعی: کناره‌گیری اجباری سالمندان از جامعه، مخفی کردن آزار سالمند از دیگران، محدود کردن یا قطع کردن ارتباط اجتماعی سالمند با بستگان و ممانعت از حضور سالمند در فعالیتهای اجتماعی.

گزارشها نشان می‌دهند که بیشترین میزان سالمندآزاری بین 75 تا 85 سالگی و اغلب در خانه و توسط همسر، فرزندان، خواهر - برادرها و دیگر بستگانی که مراقبت از سالمند را به عهده دارند اتفاق می‌افتد. همچنین مشخص شده که زنان سالمند دو یا سه برابر بیشتر از مردان سالمند، انواع آزار را تجربه می‌کنند.

نشانه‌های سالمندآزاری
نشانه‌های عمومی سالمندآزاری شامل بحث و تنش مکرر بین مراقب و سالمند و تغییر در روحیه یا رفتار سالمند است.

دیگر نشانه‌ها شامل موارد زیر است:
*آسیبهای بدنی بدون توجیه به خصوص آسیبهایی که به صورت متقارن در دو طرف بدن دیده می‌شود. شکستگی، یا آسیبهای استخوانی و مفصلی و دادن بیش از اندازه دارو یا ندادن منظم دارو به سالمند.

*مشاهده تهدید شدن، تحقیر شدن یا کنترل سالمند توسط مراقب.

*زخم، کبودی و کوفتگی در اطراف پستانها یا اندام جنسی، ابتلا به بیماریهای آمیزشی یا عفونتهای جنسی غیرقابل توجیه برای سالمندان، خونریزی غیرقابل توجیه واژینال یا مقعدی و مشاهده لباس زیر پاره، لکه‌دار یا خونی سالمند.

*سوءتغذیه، کاهش وزن غیر عادی، مشکلات جسمانی درمان نشده مثل زخم بستر، کثیف و ژولیده بودن سالمند، لباس نامناسب با آب و هوا، شرایط زندگی غیر مناسب مانند نداشتن آب گرم یا سرد، نداشتن برق، رها کردن سالمند در یک مکان عمومی و...

*تغییر ناگهانی در اموال و درآمد سالمند.

توجه: برخی از نشانه‌های سالمندآزاری ممکن است ناشی از بیماری یا داروهای سالمند باشد و در نتیجه هر نشانه‌ای از سالمندآزاری که در سالمند دیده می‌شود باید مورد تحقیق قرار گیرد تا مشخص شود که آیا نشانه‌ها مربوط به بیماری و درمان است یا خیر؟ نشانه‌ای که نمی‌توان آن را از لحاظ پزشکی توجیه کرد ممکن است نشانه‌ای از سالمندآزاری باشد. همچنین باید توجه داشت که همیشه وجود همزمان چندین نشانه برای تشخیص الزامی است.

پیامدهای سالمندآزاری
پیامدهای آزار برای سالمندان می‌تواند بسیار جدی باشد. سالمندان از لحاظ جسمانی ضعیف‌تر و آسیب‌پذیرتر هستند و گاه حتی یک جراحت یا آسیب‌دیدگی کوچک می‌تواند سبب مشکلی جدی و ماندگار برای سلامت آنها شود. شواهدی از مطالعات انجام گرفته در کشورهای توسعه یافته نشان می‌دهد نسبت سالمندان آزاردیده‌ای که از افسردگی یا پریشانی روانشناختی، احساس درماندگی، بیگانگی، گناه، شرم، ترس، اضطراب، انکار و استرس پس از ضربه رنج می‌برند بیش از همسالان آزار ندیده آنهاست. همچنین در مطالعه‌ای دیگر که به مقایسه نرخ مرگ و میر بین سالمندانی که مورد آزار قرار گرفته‌اند با سالمندانی که مورد آزار قرار نگرفته‌اند پرداخته است مشخص شد بدرفتاری با سالمند سبب استرس بین فردی شدید می‌شود که می‌تواند خطر مرگ قربانیان سوءرفتار را افزایش دهد.

با توجه به اهمیت موضوع، به نظر شما آیا وقت آن نرسیده است که تک تک ما سالمند آزاری را به عنوان یک واقعیت اجتماعی مورد بحث و مطالعه بیشتری قرار دهیم؟ آیا شما اطلاع‌رسانی فعلی در این زمینه را مناسب و کافی می‌دانید؟

پیشگیری از این پدیده نامیمون، در درجه نخست منوط به اطلاع رسانی گسترده و ارائه آموزشهای مناسب به آحاد جامعه از کودک تا خود سالمندان است. این در حالی است که امروز، با وجود تمام ادعاهای روشنفکرانه، گفتن و شنفتن از سالمندآزاری هنوز یک تابو محسوب می‌شود. بدیهی است، تا وقتی که نگاه ما نسبت به این مسئله اینگونه باشد دستیابی به آمار واقعی و انجام اقدامات پیشگیرانه و مداخلاتی ممکن نخواهد بود. با توجه به اهمیت موضوع، به نظر شما آیا وقت آن نرسیده است که تک تک ما سالمند آزاری را به عنوان یک واقعیت اجتماعی مورد بحث و مطالعه بیشتری قرار دهیم؟ آیا شما اطلاع‌رسانی فعلی در این زمینه را مناسب و کافی می‌دانید؟ به نظر شما چه روشی یا روشهایی برای انتقال این مسئله مهم به دیگران مناسبتر است؟

راستی، چه خوب می‌شود اگر دیدگاههایتان را در این زمینه با ما و دیگر دوستان به اشتراک بگذارید!

خواسته های یک سالمند از خانه اش

در فرهنگ ما وجود بزرگ‌ترها در خانه نشانه برکت در خانه است. اما نگهداری از سالمندان در خانه کار آسانی نیست و نیاز به توجه و دقت کافی دارد.

بررسی‏ها نشان داده است سالمندانی که در خانه از آنها نگهداری می‏شود از نظر جسمی و روانی ‏وضع بهتری دارند و بیشتر از زندگی‏شان لذت می‏برند. استقلال و آزادی عمل بیشتر، امکان مطالعه، صحبت کردن با افراد خانواده، دیدن دوستان و آشنایان و احساس تعلق به خانواده موجب می‏شود سالمندان در خانه احساس بهتری داشته باشند اما از آنجا که در این سن اغلب افراد تحرک کمتری دارند و بیشتر ساعات روز را در خانه هستند، از بیماری‏های مزمن رنج می‏برند و قدرت بدنی و حواس‏شان از دوران جوانی ضعیف‏تر است. بهتر است محیط خانه را برای راحتی و آسایش بیشتر آنها آماده و نکات ایمنی را در خانه رعایت کرد...

طبق آمار مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‏های آمریکا لیز خوردن و افتادن از علل اصلی حوادثی است که سالمندان در خانه دچار آن می‏شوند و پس از آن حریق و سوختگی دومین علت حوادث خانگی سالمندان است. برای پیشگیری از این حوادث در خانه لازم است اقداماتی در خانه انجام دهید.

پیشگیری از افتادن و لیز خوردن
افتادن و لیز خوردن از شایع‌ترین و خطرناک‌ترین حوادث خانگی دوران سالمندی است. سالمندان اغلب دچار پوکی استخوان هستند و در صورت زمین خوردن استخوان‏هایشان زودتر دچار شکستگی می‏شود و طول دوره درمان هم اغلب طولانی است. برای پیشگیری از حوادث احتمالی بهتر است احتیاط‏های لازم را انجام دهید.

حمام: اغلب سالمندان در حمام در اثر سرگیجه یا برهم خوردن تعادل زمین می‏خورند، لیز می‏خورند و دچار آسیب و حادثه می‏شوند. بنابراین انجام اقدامات ایمنی در خانه اهمیت زیادی دارد. بهتر است کف حمام را با کف‌پوش‏های پلاستیکی بپوشانید از صندلی و چهارپایه مناسبی در حمام قرار دهید و در کنار شیر آب و دوش حمام هم برای حفظ تعادل دستگیره و میله نصب کنید.

پله‏ ها: بعد از حمام پله‏ها یکی از نقاط پرخطر است بنابراین راه پله‏ ها باید نور کافی داشته باشد. همچنین برای حفظ تعادل بهتر است میله‏ هایی در دو طرف پله نصب شود. به علاوه می‏توانید برای دید بهتر کناره‏ ها و لبه پله‏ها را با نوارهای شب‏رنگ بپوشانید.

فرش‏ها و کف پوش‏ها: بهتر است تمام قسمت کف اتاق‏ها با فرش و موکت پوشیده شده باشد. سرامیک و سنگ به خصوص بعد از تمیز شدن یا خیس شدن لیز می‏شوند. در قسمت‏های بدون فرش و موکت حتما از کف‌پوش‏های پلاستیکی ضداصطکاک استفاده کنید. زیر قالیچه‏ها و موکت‏ها حتما از پلاستیک‏های مخصوص کم کردن اصطکاک یا همان ترمز فرش استفاده کنید.

برداشتن موانع: در خانه ‏هایی که سالمند در آن زندگی می‏کند باز بودن مسیرها و راه‏های عبور و مرور خیلی مهم است. مبلمان، بوفه، میز و مجسمه ‏ها و چراغ‏های پایه دار را از سر راه بردارید.

روشنایی و نور کافی: در سنین بالا دید افراد کمتر می‏شود بنابر این بهتر است در همه جای خانه به‌خصوص حمام، راهرو و پله ‏ها نور و روشنایی کافی وجود داشته باشد.

ارتفاع مناسب: فراموش نکنید سالمندانی که روی صندلی چرخ‌دار هستند یا قدشان خمیده شده و از عصا استفاده می‏کنند، محدوده دسترسی محدودتری دارند و باید ارتفاع دستگیره ‏ها و سطح میزها و کابینت‏ها برای آنها متناسب شود.

نصب دستگیره‏ های آسان: برای سالمندانی که به علت آرتروز و دردهای استخوانی گاهی نمی‏توانند به خوبی از انگشتانشان استفاده کنند بهتر است از دستگیره ‏هایی که راحت باز می‏شوند و نیاز به پیچاندن و چرخاندن ندارند استفاده شود. هرچند وقت یک بار هم دستگیره‏ها را روغنکاری کنید.پیشگیری از حریق و سوختگی
حریق و سوختگی دومین علت حوادث خانگی سالمندان است. برای پیشگیری وقوع چنین حوادثی بهتر است نکات زیر را رعایت کنید.

• برای پیشگیری از سوختگی با آب گرم بهتر است دمای آب شیر آب گرم و منابع حرارتی را کمتر از 70 درجه سانتی‌گراد تنظیم کنید.

• حداقل یک شناساگر دود در خانه نصب کنید و هر ماه آن را بازرسی کنید و از سالم بودن آن مطمئن شوید.

• اگر عزیز سالمندتان دچار فراموشی یا کاهش هوشیاری است وقتی او را تنها می‏گذارید، شیر گاز را ببندید و به او تاکید کنید برای گرم کردن غذا از ماکروفر یا فر برقی استفاده کند.

• اگر سالمندتان سیگار می‏کشد به او یادآوری کنید که هیچ‌وقت در رختخواب سیگار نکشد.

سرگرمی ‏های خانگی
تفریح و سرگرمی مناسب دوران سالمندی را ‏فراهم کنید. اگر فرد سالمند قبلا به نگهداری از گل و گیاه علاقه داشته و در این زمینه مهارت دارد. این امکان را فراهم کنید تا این کار را انجام دهد. اگر در آپارتمان زندگی می‏کنید چند گلدان تهیه کنید و بالکن یا یک گوشه از خانه را به این کار اختصاص دهید. نگهداری گل و گیاه آنها را سرگرم می‏کند و اعتماد به نفس‌شان را بالا می‏برد. همچنین نگهداری از پرنده ‏هایی مانند قناری و مرغ عشق یا داشتن یک آکواریوم خانگی علاوه بر این که سالمند عزیزتان را سرگرم می‏کند موجب زیباتر شدن فضای خانه می‏شود. طی انجام این فعالیت‏ها فرزندان‏تان هم این مهارت‏ها را یاد می‏ گیرند و از تجربه پدربزرگ و مادربزرگشان استفاده می‏کنند.

به روایت آمار
• بنا به اعلام مرکز کنترل و پیشگیری بیماری‏های آمریکا هر سال حدود یک میلیون سالمند بالای 65 سال در قسمت اورژانس بیمارستان‏ها تحت درمان قرار می‏گیرند. معمولا آنها هنگام کار کردن با وسایل و ابزاری که در طول روز با آن سرو کار دارند دچار آسیب و جراحت می‏شوند.

• میزان مرگ‌ومیر حوادث خانگی در سالمندان 3برابر جوان‌تر‏هاست؛ به‌طوری که این مقدار در سالمندان بالای 65 سال 60 مورد در 100 هزار نفر و در افراد زیر 65 سال 20 مورد در هر 100 هزار نفر است.

• با بالا رفتن سن میزان خطر بیشتر و بیشتر می‏شود. بررسی دقیق‏تر آمار مراجعین اورژانس بیمارستان‏ها نشان می‏دهد میزان حوادث خانگی در 65 سالگی 2برابر، در 75 سالگی 3برابر و بعد از 85 سالگی 4برابر بیشتر می‏شود.

• طبق آمار مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‏های امریکا علت 87درصد مرگ و میرها افتادن و زمین خوردن و 36درصد حریق و آتش سوزی است. همچنین لیز خوردن و افتادن از علت ‏های اصلی حوادثی است که سالمندان در خانه دچار آن می‏شوند.

• سال 1981 بیش از 622هزار سالمند بالای 65 سال در بخش اورژانس بیمارستان‏ها درمان شدند اما نکته قابل توجه این بود که بیشتر این نوع حوادث با رعایت برخی نکات ایمنی به راحتی قابل پیشگیری هستند.

بدخلقی‌های افراد سالخورده و چگونگی مواجه شدن با آن

همه ما با بالا رفتن سنمان تغییر می‌کنیم. از نوزادی تا نوجوانی، و در آخر بزرگسالی. گفته می‌شود وقتی افراد بزرگسال پیرتر می‌شوند، کم‌کم به دوران کودکی خود برمی‌گردند و در آخر به اندازه یک نوزاد، ناتوان و نیازمند کمک دیگران می‌شوند. اگر قرار باشد از والدین یا پدربزرگ و مادربزرگ پیرمان مراقبت کنیم، گاهی کنترل احساساتمان بسیار سخت می‌شود. درست است که آنها بسیار عاقل و دانا هستند اما خیلی‌وقت‌ها ممکن است لجوج و یک‌دنده شوند.
به همین دلیل، می‌خواهیم راهنمایی‌تان کنیم که در چنین مواقعی بهترین و درست‌ترین رفتار را داشته باشید.

مراحل
۱. آرامشتان را حفظ کنید. بله، درست است که هر دو شما بزرگسال هستید و ممکن است بخواهید دعوا راه بیندازید، اما باید بدانید که با عصبانیت همه چیز بدتر خواهد شد. فرد پیرتر خیلی بیشتر از شما سردرگم است و شاید هم فقط به دنبال جلب توجه‌تان باشد. وقتی آدم‌ها پیر می‌شوند احساس تنهایی بیشتری می‌کنند زیرا افراد جوان دور و برشان بیشتر از هم‌سن و سالانشان هستند.
وقتی احساس می‌کنید که فضای حاکم به سمت دعوا و مشاجره می‌رود، آرامشتان را حفظ کنید. گاهی اوقات ممکن است فکر کنید با چنین رفتاری آنها احساس خواهند کرد که به حرف‌هایشان گوش نداده‌اید و همین باعث خواهد شد که به طرزی بی ادبانه به آنها پاسخ دهید. متاسفانه افراد سالخورده ممکن است برای جلب توجه شما یا از بین بردن تنهایی خودشان، از قصد بخواهند دعوا راه بیندازند. در چنین مواقعی، آرام بمانید.

۲. وقتی با آنها حرف می‌زنید، لبخند بزنید. لبخند زدن به آنها و حفظ ارتباط چشمی نشان می‌دهد که خوب به حرف‌هایشان گوش می‌کنید. حتی اگر لبخندتان مصنوعی باشد، نیاز آنها به توجه از جانب شما را راضی خواهد کرد.

۳. با آنها حرف بزنید. درمورد گذشته‌شان با آنها حرف بزنید اما اجازه ندهید وارد داستان‌های منفی و ناراحت‌کننده گذشته‌شان شوند چون این باعث استرس و فشار بیشتر در آنها خواهد شد. درمورد مدرسه رفتنشان، محل زندگی قدیمی‌شان، سرگرمی یا جوانی‌شان از آنها بپرسید.

۴. کمکشان کنید کار کنند. این کار باعث می‌شود بیشتر قدردانتان باشند. گاهی‌اوقات کمک به آنها در کارهایشان مهارت‌های تازه‌ای به شما یاد خواهد داد. بعنوان مثال، کمک به باغبانی حیاط خانه و کاشت گیاهان و گل‌های مختلف، باعث شادی و سرزندگی هر دو شما خواهد شد.

۵. آنها را به جاهای مختلف بیرون از خانه ببرید. برای یک فرد مسن خیلی سخت است که بیشتر از ۵ ساعت در خانه بماند، ممکن است خیلی فعال به نظر نرسند اما افسردگی در هر سنی ممکن است اتفاق بیفتد. ازاینرو آنها را از خانه بیرون ببرید تا کمی پیاده‌روی کنند. اینکار باعث می‌شود ذهن هر دو شما آزاد شود.

۶. در آغوششان بگیرید. بغل کردن یکی از بهترین داروهاست. آدم‌ها برای لمس کردن ساخته شده‌اند. افراد سالخورده‌ای که احساسات منفی دارند کسانی هستند که به ندرت در آغوش دیگران گرفته می‌شوند. ازاینرو، اگر می‌بینید عصبانی یا ناراحت هستند، بنشانیدشان و یا یک بغل گرم غافلگیرشان کنید. با اینکار حالتی را در آنها خواهید دید که قبلاً ندیده بودید. اگر مقاومت کردند، در جایتان بمانید اما خیلی سفت در آغوششان نگیرید زیرا ممکن است به آنها صدمه بزند. بالاخره نرم خواهند شد.

۷. بخندانیدشان. خنده تنها راهی است که کمک می‌کند زندگی به نظرشان لذت‌بخش برسد. کاری کنید که بخندند. همانطور که از قدیم هم گفته‌اند، واقعاً خنده بر هر درد بی‌درمان دواست. یک فیلم کمدی برایشان بگذارید تماشا کنند یا برایشان لطیفه تعریف کنید.

۸. تنهایشان بگذارید. اگر همه این روش‌ها با شکست روبه‌رو شد، از آنها فاصله بگیرید. ممکن است به دلایل دیگری عصبانیتشان را سر شما خالی کرده باشند. همچنین اگر دیدید بطور مداوم شما را بخاطر همه‌چیز متهم می‌کنند، بهترین روش این است که از آنها فاصله بگیرید زیرا اگر اطرافشان باشید ممکن است از شما سوءاستفاده کنند که برای سلامت ذهنی شما اصلاً خوب نیست.

نکات

• صبور بودن لازمه برخورد با افراد سالخورده است. مغز جوان‌ها بسیار سریع‌تر از پیرها کار می‌کند.
• اگر به اختلافی برخوردید، خیلی راحت بگویید، «خیلی متاسفم که با هم هم‌عقیده نبودیم. میشه دست از جنگیدن برداریم؟» درست است که شجاعت می‌خواهد اما ارزشش را دارد.
• آدم‌های پیر دوست دارند همیشه تجربه‌هایی که به دردشان خورده است را در اختیار دیگران بگذارند. اما همیشه هم عمل کردن به آن توصیه‌ها درست نیست. فقط کافی است که به حرف‌هایشان گوش دهید و راه خودتان را بروید.
• وقتی فرد پیر علاقه‌ای به حرف زدن نشان می‌دهد. بگذارید کمی به حال خود باشند. مطمئناً بعد از مدتی بهتر شده و خودشان برمی‌گردند.

هشدارها
• بیشتر به ملاقات افراد سالخورده بروید. الان در سنی هستند که تنها شده‌اند و نیاز به انرژی دارند که شما به آنها می‌دهید.
• وقتی می‌خواهید در آغوششان بگیرید، اگر از شما خواستند که رهایشان کنید، به حرفشان گوش دهید.