پر کردن اوقات فراغت سالمندان

در گذشته نه چندان دور، بهترین سرگرمی بچه ها شنیدن قصه های مادربزرگ و بهترین هدیه شان نقل و نخودچی و کشمش جیب پدربزرگ ها بود...

همیشه دیدن پدربزرگ و مادربزرگ خاطره دست اول بچه ها بود اما امروزه در خانواده های کوچک ما انگار همیشه وقت تنگ است؛ همه عجله دارند، پدر و شاید هم مادر باید سرکار بروند، کودکان هم خواسته و ناخواسته باید به مهدکودک و مدرسه و کلاس های آموزشی متفرقه بروند و در این بین گاهی صدای زنگ تلفن است که فرصتی کوتاه به حال و احوال پرسی از پدربزرگ ها و مادربزرگ ها را می دهد. این همه تکاپو و عجله حتی فرصت فکرکردن به اوقات فراغت پدر یا مادر سالمند را هم از ما گرفته و بیشترین دغدغه ذهنی هرکدام از ما این شده که به مسائل روزمره زندگی مان بپرداریم درحالی که کمی توجه به اوقات فراغت سالمندان می تواند باعث ارتقای سلامت جسمی و روانی آنها شود. به همین بهانه گفت وگویی با دکتر علی باغبانیان، روان پزشک و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران داشته ایم که می خوانید.



معمولا چه عواملی مانع برنامه ریزی برای فراغت سالمندان می شود؟

نداشتن استطاعت مالی و وقت کافی، اشتغال به کار، بی حوصله بودن، فقدان امکانات و فضای مناسب، ضعف جسمی، بی توجهی اطرافیان و فرزندان و... درحالی که با سالمندشدن جمعیت، وظیفه تمام گروه های جامعه از جمله خانواده ها و به خصوص دولت این است که با برنامه ریزی برای ارتقای حیطه های مختلف سبک زندگی سالمندان، از جمله تفریحات و الگوی اوقات فراغت آنها از بروز و عمیق شدن مشکلاتشان جلوگیری کنند.


خانواده ها تا چه حد در طرح ریزی این برنامه ها تاثیرگذارند؟

تا حدود زیادی! ولی متاسفانه بی توجهی آنها باعث شده این گروه از افراد گوشه نشینی و انزوا را در پیش بگیرند و از حضور در جمع بپرهیزند. از این?رو لزوم آموزش خانواده برای پرکردن اوقات فراغت سالمند، امری ضروری است. متاسفانه بیشترین فعالیت اوقات فراغت سالمندان، تماشای تلویزیون است و آمارها در کل دنیا نشان می دهد چیزی حدود ۵۰ تا ۸۰ درصد وقت سالمندان پای تلویزیون می گذرد. هرچند تماشای برنامه های تلویزیونی می تواند سرگرم کننده باشد اما تماشای بیش ازحد آن نیز عوارض سوئی بر عملکرد مغز سالمندان دارد.


آیا در برنامه ریزی برای فراغت سالمندان باید به موارد خاصی توجه شود؟

بله، برنامه ریزی برای اوقات فراغت سالمندان از سوی خانواده ها، باید با در نظر گرفتن مشکلات جسمی سالمندان برنامه ریزی و به گونه ای چیده شود که باعث بروز مشکلات دیگر نشود. با توجه به اینکه در سنین سالمندی فرد از مشکلات شنوایی، بینایی و ابتلا به برخی بیمارهای فیزیکی، عضلانی و استخوانی رنج می برد و گاهی با محدودیت حرکتی مواجه است، متناسب نبودن برنامه ها می تواند باعث تشدید افسردگی در آنها شود. همچنین می توان با آموزش نحوه سپری کردن اوقات فراغت به سالمند از بروز افسردگی یا تشدید بیماری در آنها پیشگیری کرد. مثلا بهتر است به این افراد نحوه کار با اینترنت و حتی بازی های کامپیوتری آموزش داده شود. این کار علاوه بر اینکه اوقات فراغتشان را پر می کند از بروز زوال عقل زودرس و دمانس و آلزایمر جلوگیری می کند. به خانواده ها هم توصیه می شود مسوولیتی را برعهده فرد سالمند بگذارند از خرید مایحتاج زندگی گرفته تا مسوولیت نگهداری بچه ها یا آشپزی کردن یا نگهداری از گل و گیاه و باغبانی و... در این خصوص آرتور کورنهابر، نویسنده کتاب «پدربزرگ ها و مادربزرگ ها» می گوید: «مقالات، تحقیقات و کتاب های تازه منتشر شده را در دسترس سالمندان قرار دهید و سعی کنید آنها را آموزش دهید. حتی می توانید آنها را به ملاقات پزشک متخصص اطفال یا گردهمایی های مدرسه فرزندتان ببرید تا با دنیای امروز بچه ها بیشتر آشنا شوند. در ضمن از راهنمایی های خوب و مفید آنها هم بهره مند شوید.»


چرا اینقدر به توجه به این امر تاکید دارید؟

دانشمندان معتقدند اوقات فراغت زمان و فرصتی مهم و اساسی برای شکل دهی پیوستگی و عهد و میثاق نسل های متوالی یک خانواده است. در این زمان ها، پدربزرگ ها و مادربزرگ ها سوابق تاریخی، تجربه های شخصی، درس های زندگی، ارزش های خانوادگی، سنت ها و اهمیت پیوستگی خانوادگی را می توانند با نوه های خود در میان بگذارند. خانواده ای که اوقات فراغت خود را با یکدیگر می گذرانند پیوستگی بیشتری دارند. علاوه بر این کارشناسان بر این باورند محبت و عشق والدین به فرزندان باعث می شود آنها این علاقه را به پدر و مادربزرگ و در آینده به فرزندان خود هدیه دهند.


بی توجهی در این امر ممکن است با چه پیامدی همراه باشد؟

سرشماری عمومی سال ۱۳۸۵ نشان می دهد 7/3 درصد جمعیت کشور را سالمندان تشکیل می دهند که این میزان تا ۲۰ سال آینده به 14/7 درصد خواهد رسید و اگر سیاست گذاران کشور از هم اکنون برنامه خاصی نداشته باشند در ۲۰ سال آینده کشور با بحران و معضل اساسی برای رفع مشکلات و مسائل اقتصادی، بهداشتی، اجتماعی پیش آمده برای این قشر روبرو خواهد بود. طبیعی است پرنکردن اوقات فراغت و نداشتن برنامه مشخص برای آن، عوارض بدی را به همراه دارد و طبق اطلاعات و آمار موجود بالای ۲۵ درصد سالمندان به انواع اقسام اختلالات افسردگی، اضطراب و گوشه گیری مبتلا هستند. از آنجا که بین سلامت روان و اوقات فراغت سالمندان ارتباط مستقیمی وجود دارد اگر اوقات فراغت به نحو احسن پر شود، سالمندان از بهداشت روانی خوبی برخوردار خواهند بود. در غیر این صورت افکار منفی و ناخوشایند گذشته ممکن است در ذهنشان تداعی شود مثلا سالمندانی که عزیزان و آشنایان خود را از دست داده اند، در اوقات بیکاری، فکر و ذهنشان درگیر مرگ و شکل گیری افکار ناامیدکننده است. ادامه چنین روندی می تواند آنها را به سمت ابتلا به افسردگی سوق دهد. معمولا این افراد منتظر هستند و روزها را برای نزدیک شدن به مرگ می شمارند.



اختصاص دادن بخشی از اوقات فراغت به گردش چه تاثیری روی زندگی سالمندان دارد؟

در بهبود وضعیت خواب و داشتن آرامش، فراموشی مشکلات، فراموشی درد، خروج از انزوا، بهبود سلامت جسمی و روانی و یادگیری حین گردش موثر است. البته آنچه در این مورد بیشتر به آن تاکید می شود، در نظر گرفتن شرایط فرد سالمند، میزان حوصله و تحمل وی و همسفری است که قرار است طی این سفر یا گردش با آنها همراه باشد. فرد سالمند بیشتر ترجیح می دهد با همسالان خود همسفر باشد تا اعضای خانواده زیرا با همسن وسالان و دوستان خود احساس لذت بیشتری می برد. بهترین وسیله برای مسافرت سالمندان هم در وهله اول هواپیما و بعد قطار است. تلاش در راستای نهادینه کردن فرهنگ گردش و ورزش می تواند با ارتقای سطح اوقات فراغت سالمندان به بهبود وضعیت سلامت و سبک زندگی سالمندان بینجامد. در کشورهای اروپایی شرکت تعاونی یا تورهای گردشگری دایر است که دست اندرکاران و مسوولان این مجموعه ها و حتی برخی از سالمندانی که در آن عضو هستند، برای گذران وقت با هم برنامه ریزی می کنند.



می توانید اشاره?ای هم به بهترین برنامه ها برای گذران اوقات فراغت سالمندان داشته باشید؟

موسیقی، خواندن قرآن و شرکت در جلسه های مذهبی، استفاده از رسانه ها، مسافرت اردوهای زیارتی، مطالعه، نوشتن، قدم زدن، دید و بازدید، کارهای منزل و استفاده از برنامه های فرهنگسرا از فعالیت های رایج برای فراغت سالمندان به شمار می رود. ایجاد مراکز تفریحی، برگزاری جشن و گردهمایی، عضویت در کانون ها، استفاده از پارک ها و موزه ها، پرورش گل و گیاه، استفاده از برنامه های رایو و تلویزیون، شرکت در برنامه های گردش با همسالان نیز می تواند پرکننده فراغت سالمندان شود. برای پرکردن اوقات فراغت طولانی سالمندان انتشار نشریه هایی به زبان ساده با حروف درشت تر مخصوص سالمندان هنوز هم در ایران محقق نشده است. چنین نشریه هایی می توانند برای قشر سالمند حاوی اطلاعات و علوم مورد نیازشان باشند و از سوی دیگر، آنها را در جریان مسائل جاری مملکت و دنیا قرار دهند. دولت با انتشار چنین نشریاتی می تواند با آگاهی بخشی به سالمندان، جلوی هزینه های درمانی گزافی را که برای بیماری های قابل پیشگیری صرف می شود، بگیرد. فعالیت ذهنی حاصل از مطالعه از بروز مشکلات شناختی، زوال عقل و... پیشگیری می کند.


و حرف آخر؟

ایجاد مراکز روزانه با رویکرد اجتماعی و کانون های بازنشستگی که سالمندان بتوانند در آنجا تجمع و با همفکران و همسالان خود تعامل کنند، تشویق به عضویت و شرکت در کانون های ویژه سالمندان و... می تواند از مداخلات موثر مسوولان باشد. داشتن فعالیت های مشترک به سالمندان اجازه می دهد تا مسائل زیادی از یکدیگر بیاموزند. همچنین مبادله اطلاعات علاوه بر بهبود روابط باعث می شود مسائل و تکنولوژی های جدید را فراگیرند. امید است نقش دولت و به خصوص مدیران جامعه در نگاه کلان به طرح اوقات فراغت سالمندان جامعه، باید پررنگ تر، مشخص تر و برنامه ریزی آنها به گونه ای باشد که باعث ارتقای سلامت جسمی و روانی سالمندان شود.

حضور پدربزرگ و مادربزرگها ما را شادتر می کند!

جای خالی مهربانی های بی دریغ پدربزرگ و مادربزرگ هایمان ، هرچه بزرگ تر می شویم پررنگ تر می شود ، چیزی که در دنیای مدرن به فراموشی سپرده شده است ، نوشته دکتر آز را در مورد اهمیت حضور آنها در زندگی بچه ها بخوانید .


پدربزرگ مادربزرگ ها
دکتر آز معاون رئیس و استاد جراحی دانشگاه کلمبیا و رئیس موسسه قلب و عروق نیویورک است و به خاطر برنامه معروف تلویزیونی اش درباره سلامتی مشهور است ، برنامه دکتر آز، سه بار پیاپی برنده جایزه امی شده است .

9 سپتامبر روز جهانی پدربزرگ مادربزرگ ها بود، امسال این روز برای من معنای دیگری داشت. دخترم و دامادم به تازگی اعلام کرده بودند که قرار است صاحب یک فرزند شوند یعنی اولین نوه من . من و همسرم لیزا بسیار خوشحالیم و به شدت منتظریم که عضو جدید خانواده به دنیا بیاید ( بدون اینکه مجبور باشیم خودمان پوشکش را عوض کنیم). من و همسرم از اینکه قرار است نوه دار شویم بسیار افتخار می کنیم و منتظریم که دختر زیبایمان در دامان خانواده اش رشد کند.

من و همسرم لیزا هنوز بر سر اینکه نوه ما در آینده به چه اسمی صدایمان بزند به توافق نرسیدیم اما تنها چیزی که از آن مطمئن هستیم این است که می خواهیم بهترین پدربزرگ و مادر بزرگ دنیا باشیم. چه پدربزرگ و مادر بزرگ باشید یا یکی از آنها را داشته باشید باید بدانید که این رابطه نزدیک بین شما و نوه تان برای شما فواید زیادی از جنبه سلامت ذهنی و عاطفی به همراه می آورد و همچنین باعث طول عمر نیز می گردد.

بله پدربزرگ مادربزرگ ها به خاطر آغوش همیشه بازشان، قصه هایشان و استفاده ازتجربیاتشان فوق العاده اند اما هدیه ارزشمند آنها به نوه ها به همین چیزها ختم نمی شود. در حقیقت، تحقیقات اخیر که در کالج بوستون انجام گرفته ارتباط نزدیک بین پدربزرگ مادربزرگ ها با نوه ها را بیشتر در رسیدن به سلامت ذهنی برمی شمرد و این سلامت ذهنی فقط از آن پدربزرگ مادربزرگ ها نیست. حمایت هر دوطرف از هم باعث می شود که میزان افسردگی در آنها کاهش پیدا کند و هر چه این رابطه قویتر و نزدیکتر باشد مزایای بیشتری دارد.

محققان دریافته اند که زمانی که پدربزرگ مادربزرگ ها حمایت های عینی تری را به نوه هایشان بدهند ، ازقبیل کمک در انجام بعضی تکالیف، خرید رفتن با آنها و یا حمایتهای مالی ، از لحاظ روانی احساس بهتری می کنند. اما چنانچه این حمایتها را بدون دادن فقط از جانب نوه ها و دیگران دریافت کنند، بیشتر احساس افسردگی به آنها دست می دهد. محققان پیشنهاد می کنند که مفید واقع شدن برای سلامت ذهنی فرد بسیار مهم است بنابراین از کمک کردن و یا کمک گرفتن به دیگران هرگز خجالت نکشید.

با مشاهده رفتاری یک دهم از کودکان آمریکایی که با پدربزرگ مادربزرگ هایشان زندگی می کنند و 3 میلیون کودکی که توسط پدربزرگ مادر بزرگها رشد کرده اند می توان فهمید که نقش افراد مسن در زندگی نسل ها بسیار پررنگ می باشد و به نظر می رسد که پدربزرگ مادربزرگها به قوی تر شدن کودکان در آینده کمک می کنند. یک تحقیق از دانشگاه آکسفورد نشان می دهد که پدربزرگ مادربزرگها وقت بیشتری نسبت به والدین دارند و به خاطر همین بیشتر می توانند به حل مشکلات کودکان و برنامه ریزی برای آینده آنها کمک کنند، که این مساله به نوبه خود به کودکان در کنترل استرس ها یاری می رساند.

با توجه به آمارهای موجود در آمریکا، حدودا 56 میلیون پدربزرگ و مادربزرگ در آمریکا زندگی می کنند اما همچنین افراد مسن زیادی هستند که نوه ای ندارند و یا از خانواده های خود دور هستند. باتوجه به تحقیقات منتشر شده در مجموعه مقالات آکادمی ملی علوم، این افراد میانسالی که دور از خانواده هایشان به سر می برند، حدود 26% در یک بازه 7 ساله طول عمرشان کمتر از دیگر میانسالان می باشد حتی اگر به تعریف خودشان احساس تنهایی نکنند. این نشان می دهد که حفظ روابط خانوادگی باعث طول عمر افراد مسن و همچنین شما می شود.

ماریان مک کواد همان زنی که روز پدربزرگ مادر بزرگ به نام او ایجاد شده است، امیدوار بود که در خانه سالمندان برای افراد تنها یادبودی ایجاد شود. بنابراین چنانچه پدربزرگ مادربزرگ ندارید ( و یا حتی اگر دارید ) بروید و با یکی از افراد میانسال یک ارتباط دوستانه ایجاد کنید تا شاید بتوانید خودتان را هم خوشحالتر کنید.

تنهایی سالمندان در میان جمع خانواده

دوباره جمع خانوادگی جمع است، تولد ۷ سالگی مهساست. همه گل می گویند و گل می شنوند به خصوص دایی حمید که با شوخی های خنده دارش مثل همیشه گل سر سبد مجلس است. جمله نغزی می گوید و همه اعضای خانواده از خنده منفجر می شوند، اما مادربزرگ شوخی های دایی حمید را نمی گیرد، گوش هایش هم سنگین است. برای همین تا بقیه می خندند ازسر کنجکاوی سوال می کند: «چی گفتی حمیدجان؟!... به چی خندیدی مادر؟!»
او دوست دارد در خنده و بزم ما شریک شود ولی هر وقت که این سوال تکراری اش را می پرسد یکی از ما خطاب به او می گوییم: «هیچی، چیزی نگفت!» و بعد دوباره خنده هایمان را از سر می گیریم. هنوز سرشب است و تازه صحبت هایمان گل انداخته، اما مادربزرگ خوابش گرفته است، کسی هم حاضر نیست از این جمع خانوادگی دل بکند و او را به خانه اش در همسایگی منزل دایی مجید برساند. اشک را در چشمان او می بینم، چشمانی که برای زهرنشدن مهمانی به کام فرزندانش به سختی باز نگه داشته شده اند...

* * *

کارشناسان خانواده همیشه گفته و نوشته اند که هیچ سرای سالمندانی ولو با پیشرفته ترین امکانات و در اختیار داشتن مجرب ترین پرسنل نمی تواند فضایی مانند کانون خانواده را برای افراد سالمند مهیا کند و بهترین جا برای نگهداری سالمندان محیط خانه و در کنار اعضای خانواده است.و چه بسیارند فرزندانی که مادر یا پدر سالخورده و حتی زمین گیر خود را به سرای سالمندان نسپرده اند و با کمال افتخار برای ادای بخشی از وظایف فرزندی و همچنین جبران گوشه ای از محبت والدین خود از این نعمت های الهی در منزل خودشان پرستاری و مراقبت می کنند. اما بودن در کنار خانواده کافی نیست، گاهی اوقات شاهد این هستیم که سالمندی در منزل یکی از فرزندان خود زندگی می کند غذا و احیاناً داروهایش به موقع داده می شود اما ارتباط خوب و سالمی بین او و فرزندان و نوه ها وجود ندارد، چرا که دیگر اعضای خانواده با این که او را دوست دارند اما درک درستی از شرایط روحی و نیازهای عاطفی اش ندارند.
وقتی صحبت از مراقبت از سالمندان می شود برخی فکر می کنند همین که آن ها را دوست داشته باشند کافی است، برخی دیگر نیز همانند یک بیمار ناتوان با آن ها رفتار می کنند و البته بعضی ها هم به اشتباه مانند کودکان با سالمندان رفتار می کنند غافل از این که ما هیچ وقت نمی توانیم والد پدر و مادر خودمان باشیم و مراقبت از آن ها مهارت های خاصی را می طلبد. به خصوص این که روحیات افراد سالمند نیز با یکدیگر متفاوت است، برخی از آن ها بسیار پرجنب و جوش هستند طوری که حتی در سنین بالا برخی از رفتارهای جوانان مانند شرکت در کنکور، کوهپیمایی و... را انجام می دهند اما بیشتر سالمندان پژمرده می شوند و حوصله انجام هیچ کاری را ندارند، دائم بهانه می گیرند ،با نوه ها درگیر می شوند و همیشه از پادرد و دست درد گلایه می کنند در حالی که دکتر بیماری خاصی را در آنان تشخیص نداده است. به راستی در این مواقع چطور باید با پدر یا مادر سالمند خود رفتار کنیم؟! امروز به مناسبت ۹ مهرماه (اول اکتبر) روز جهانی سالمند سعی داریم به این سوال پاسخ دهیم.

اضطراب را از او دور کنید
به گزارش سلامت دوره سالمندی هم مانند هر دوره دیگری در زندگی ویژگی ها و دغدغه های مربوط به خود را دارد و بسته به این که فرد در سالمندی اولیه باشد (بین 60 تا 75 سالگی) و یا در سالخوردگی یا کهنسالی (از 75 سالگی به بالا)، نیازها و شرایط روحی و جسمی او متفاوت خواهد بود.
به طور خلاصه، شاید بتوان تنها به یک نکته مهم درباره رفتار با سالمندان اشاره کرد. آن نکته مهم این است که ما باید همواره در ذهن خود یادآوری کنیم که این سالمند (پدر، مادر یا هر عضو دیگر خانواده) به دلیل ضعف قوای جسمانی و آسیب پذیری در برابر بیماری ها به شدت نگران و مضطرب است که مبادا سلامت او به مخاطره بیفتد. از سوی دیگر و علاوه بر این نگرانی، به خاطر تغییر شرایط زندگی و کم مشغله تر شدن نسبت به گذشته ها، این افراد تا حدی دچار کاهش اعتماد به نفس می شوند. بنابراین همواره در تلاش اند که به خود و اطرافیان بگویند هنوز هم مانند گذشته فرد موثری هستند. حالا اگر ما نیز به اشکال مختلف، به فرد سالمند کمک کنیم که این احساس که هنوز موثر و مفید است، در او تقویت شود اضطراب سالمند کم می شود و جایگاه خود را در مخاطره نمی بیند و دچار کاهش اعتماد به نفس نیز نمی شود. همان طور که شما و دیگر کسانی که در خانواده شان فرد سالمند دارند، به وضوح مشاهده می کنید وقتی به هر دلیلی جایگاه قبلی والدین شما که در دوران طولانی بزرگسالی آن را به سختی تثبیت کرده بودند، در معرض آسیب قرار می گیرد، به دنبال به دست آوردن آن جایگاه قبلی، ممکن است به حوزه هایی وارد شوند که شاید برای شما و یا بعضی از افراد خانواده ورود به آن نوعی دخالت تعبیر شود و یا تا حدی هضم اش سخت باشد؛ مثلا مادر سالخورده شما چنین قصدی ندارد که در امور تربیت فرزند شما و یا روابط خانوادگی تان دخالت کند، بلکه فقط می خواهد نشان دهد که هنوز هم مثل گذشته فردی مفید و توانمند است که دیگران می توانند به او رجوع کنند و در حوزه های مختلف از او نظر بخواهند. اگر هر کدام از ما برحسب علاقه، توان و تخصص سالمندمان، جایگاهش را به او تقدیم کنیم و با رفتارمان به او نشان دهیم که هرگز از نظر ما به فردی سربار و غیرموثر تبدیل نشده است، بسیاری از مسائل و مشکلات مان حل خواهد شد.

برای سالمندان سرگرمی مهیا کنید
سالمندان هم می توانند خودشان به فراگیری دانشی مشغول شوند و هم قادرند بخشی از تجربیات ارزشمند خود را به دیگران بیاموزند. حتما با خود می گویید که اگر قرار باشد برای مادر یا پدرتان برنامه ای مانند شرکت در NGO یا گروه خاصی را پیشنهاد کنید، او ناراحت می شود! بله؛ چون چگونه مطرح کردن این موضوع با کسی که پدر یا مادر شماست، نه فرزند شما، مهارت خاصی می طلبد و اگر آن نکته کلیدی را که در ابتدا مطرح شد، مدنظر قرار دهید، موفق خواهید شد.
در عوض، اگر در کلام، لحن صدا و نوع رفتارتان حالتی باشد که آن عزت نفس و اعتماد به نفس به مخاطره بیفتد و یا حتی تهدید شود، آن ها از خودشان دفاع می کنند. پیشنهاد شما باید طوری مطرح شود که انگار از آن ها مشورت می خواهید. یادتان باشد در دو حوزه مختلف، به روش های گوناگون آن ها را تشویق کنید؛ دو حوزه ای که می تواند از تحلیل رفتن جسمی و ذهنی آنها جلوگیری کند، یعنی ورزش کردن و مطالعه داشتن.

چند نکته کلیدی در رفتار با سالمندان
* اگر پدر یا مادر شما در دوران سالمندی اولیه است و رفاه نسبی قابل قبولی دارد؛ در حد یک سقف بالای سر و حقوق بازنشستگی، بسیار خوب است که با روشی صحیح متوجه شوید که آیا او تمایل دارد برای رفع تنهایی اش ازدواج کند یا خیر. پیش از این درباره مزایای ازدواج سالمندان و تاثیر آن بر افزایش اعتماد به نفس و امید به زندگی آن ها صحبت کرده ایم.
* به گزارش باشگاه خبرنگاران؛محبت به سالمندان نه لزوما مانند محبت به همسر دوطرفه و نه مانند محبت به کودکان شیرین و جذاب است بلکه ممکن است متحمل زحمت هم باشد.بنابراین حسن رفتار ما با سالمندان ملاک انسانیت و نمره اخلاق ماست .
* دوران پیری دوران تثبیت خلقیات و ملکه شدن عادت هاست. این که اخلاق و رفتار کسی در دوران پیری تغییر کند تقریبا بعید است. تنها کاری که می توانیم بکنیم این است که از ایجاد تنش جلوگیری کنیم .با مدارا و حفظ آرامش می توانیم به راحتی با آنها کنار بیاییم.
* تبیان نیز نوشت: در توصیه های اخلاقی همواره صحبت از نیکی به سالمندان و نگهداری آنها در جمع گرم خانواده می شود در حالی که تحمل بدخویی بعضی از سالمندان دشوار است.گاهی ما مجبور به نگهداری از سالمندانی هستیم که خلقیات ناپسندشان ما را رنج می دهد مثل پدر بزرگ شکاکی که به هر گونه عملکرد اعضای خانواده خود سوءظن دارد.
همچنین گاهی خاطرات ناخوشایندمان موجب کاهش صبر و طاقتمان در مقابل سالمندان می شود؛ مثلا وقتی ناگزیریم با پدر زن یا مادر شوهری زندگی کنیم که مسبب ناراحتی های زیادی در زندگی مشترک ما با همسرمان بوده است. اکنون کوچک ترین بدرفتاری آن ها در احساسات و عواطف ناخوشایند ما ضرب و مشکل ساز می شود، اما در هر صورت انسانیت حکم می کند با دیگران به نیکی رفتار کنیم .

با نیکی کردن به سالمندان و تحمل اخلاق و رفتار بدشان می توانیم حسن خلق را تمرین کنیم و صبور و مقاوم شویم .نیکی کردن به کسی که به ما بدی کرده است می تواند موجب احساس فرح درونی و سلامت روحی ما شود. هیچ گاه گمان نکنید کسانی که این مشکلات را ندارند خوشبختی هایی دارند که شما ندارید .چه بسا گرفتاری هایی داشته اید که به خاطر این نیکی تان، رفع شده باشد .

* ما معلم اخلاق فرزندانمان هستیم. فرزندان ما از رفتارهای ما الگوبرداری می کنند. آن ها با ما همان طوری رفتار خواهند کرد که امروز ما با والدین مان رفتار می کنیم . توضیحات ما مشکلی را حل نمی کند؛ زیرا یک واقعیت و اصل مسلم در تربیت می گوید: فرزندان ما همان چیزی می شوند که ما هستیم نه آن چیزی که ما می خواهیم بشوند.پس واقع بینانه وقتی به سالمندان می نگرید خودتان را جای آن ها در نظر بگیرید و با محبت کردن به آنان به خودتان لطف کنید که دنیا دار مکافات است.

کدام احساسات اغلب سالمندان را می آزارد؟

اگر هنوز وارد مرحله پیری نشده اید خوب است بدانید که این سن علاوه بر یک دسته احساسات خوشایند می‌تواند احساسات ناخوشایند را نیز به همراه داشته باشد.

توجه به بهداشت روان و احساسات سالمندان بسیار اهمیت دارد احساسات ناخوشایند می‌تواند بر عملکرد و سلامت جسمی سالمندان تاثیر مخربی داشته باشد. احساساتی که بخش زیادی از آن محصول بی توجهی اطرافیان است. احساس غم و اندوه بخاطر بی توجهی فرزندان و اطرافیان که عمری برای رفاه آنان تلاش کرده اید، احساس تنهایی به علت طرد شدن، احساس یاس و ناامیدی، احساس اضطراب و نگرانی، احساس هرز رفتن و بیهوده بودن، احساس سربار بودن و …این دسته احساسات منفی در واقع جدی ترین خطرهایی است که فرد سالمند را تهدید می‌کند و ارتباط مستقیم با در انزوا قرار گرفتن او از سوی اطرافیان دارد

اگر این شرایط را با دسته ای از اتفاقات دیگر که حس بیشتری از ناتوانی و ناکارآمدی را به سالمند یا میانسال القا می‌کند جمع کنید ، اتفاقاتی مثل بازنشستگی، فوت دوستان، تعویض محل زندگی بخاطر کم شدن تعداد نفرات و گرانی مسکن و دیگر مسائل، زن یا مردی که خود را زمانی صاحب قدرت و نفوذ می‌دانست یکباره خود را تنها و بدون قدرت می‌یابد و این ناراحتی گاهی به حوادثی نامناسب می‌انجامد و موجب ناراحتی روانی سالمند می‌شود

تنهایی یا احساس تنهایی اثرات بسیار عمیقی بر فرد بر جای می‌نهد و حتی بر میزان خوردن غذا و متابولیسم و تغییرات بیولوژیکی نیز موثر است شاید با خود بگویید یک سالمند نیز براحتی می‌تواند با دیگران دوست شود و به محیط دیگر عادت کند ولی این واقعیت ندارد.
اغلب سالمندان توانایی خود را برای انطباق با محیط از دست می‌دهند و انگیزه کافی ندارند تا برای سالهای کم عمر که پیش رو دارند زحمت آشنایی با دیگران و ریسک داشتن دوست‌ها و ارتباطات جدید را بپذیرند. سالمندان فاقد منابع مجدد دوستی هستند زیرا اکثر آنها کار نمی‌کنند و موقعیت ایجاد روابط دوستانه در محیط کار را ندارند و دوستان هم سن و سالشان را به نوعی از دست داده اند. این مسئله تنهایی آنها را افزایش می‌دهد.
سالمندان به دلیل بازنشستگی و دوری از فرزندان نیاز به ارتباط و توجه عاطفی بیشتری را در خود احساس می‌کنند که این نیاز باید مورد توجه قرار گرفته و پاسخ داده شود.
برنامه ریزی صحیح و استفاده از وجود سالمندان و تجربیات آنان هم تنهایی آنها را برطرف می‌کند و هم منبعی مفید و ارزشمند از معلومات و تجربیات را در اختیار جوانان نسل بعد قرار می‌دهد. سالمندان نیاز‌های گسترده ای ندارند. تنها امیدوارند فرزندان و بستگانی که سالمند زندگی خویش را به پای رفاه، شادی و سلامت آنان گذاشته است، قدردان زحمات و رنجهای وی باشند. سالمندان نیازمند محبت و احترامند. خواستار آنند که از سوی فرزندان و نوه‌های خود مورد مشورت قرار گیرند و رای و نظر آنان بعنوان فرد با تجربه خانواده محترم داشته شود.

دلایل سوء تغذیه سالمندان و راهکارهای آن

درصد بالایی از بیماران سالمند از سوء تغذیه رنج می برند. تنهایی، جدا ماندن از جامعه و مورد غفلت قرار گرفتن افراد مسن توسط فرزندانشان از مشکلات مهم بسیاری از جوامع در سنین کهنسالی می باشد.
در سالمندان تنها و منزوی، انگیزه و اشتها برای غذا خوردن کاهش می یابد. در ضمن بسیاری سالمندان برای تهیه مواد غذایی خود به کمک نیاز دارند.مشکلات عاطفی و افزایش افسردگی، دریافت مواد غذایی در سالمندان را دچار مشکل می کند. این روند می تواند سوءتغذیه سالمندان را به همراه داشته باشد.از طرفی افزایش توده چربی در بدن سالمندان خطر ابتلا به انواع بیماری ها را افزایش می دهد.باتوجه به تغییراتی که در ساختار بدن افراد سالمند رخ می دهد، میزان چربی نسبت به سال های قبل این افراد افزایش و نیاز به انرژی کاهش می یابد.بدن سالمندان نیازی به کالری و انرژی زیاد ندارد و اگر در تغذیه آنان دقت نشود، اضافه دریافت مواد خوراکی موجب افزایش چربی در بدنشان می شود.کم تحرکی یکی از ویژگی های دوران سالمندی است. کالری تجمع یافته در بدن به دلیل کم تحرکی نمی سوزد و افزایش وزن را به همراه خواهد داشت. لذا برای جلوگیری از افزایش وزن در این دوران توصیه می شود که سالمندان بسته به وضعیت جسمانی شان، به فعالیت های فیزیکی خود توجه کنند و آنها را افزایش دهند.سالمندان باید تناسب هرم غذایی خود را حفظ کنند. میزان نیاز سالمندان به پروتئین افزایش می یابد. درعین حال نباید مجموع کالری دریافتی آنها بیشتر شود.سالمندان به میزان دریافت پروتئین موردنیاز بدن خود توجه نمی کنند. این افزایش نیاز به دلیل تغییرات در دستگاه گوارش در دوران سالمندی و این که در کار آنزیم های شکننده پروتئین در دستگاه گوارش اختلالاتی ایجاد می شود و مشکلات جذبی به وجود می آورد روی می دهد.به علت مصرف نکردن شیر توسط برخی سالمندان به دلیل مشکلات گوارشی به آنان توصیه می شود از منابع دیگری برای دریافت کلسیم استفاده کنند. مصرف روزانه ماست و دیگر مشتقات شیر برای جذب کلسیم ایده آل است.پزشکان بر مصرف حداقل میزان گوشت قرمز به دلیل داشتن اسید چرب اشباع شده تأکید می کنند. مصرف تنها ۲ تا ۳ بار در هفته گوشت قرمز کم چرب به افراد سالمند توصیه می شود.
در طبخ گوشت سفید باید سرخ کردن گوشت را به حداقل رساند یا حذف کرد.
سالمندان باید در حد نیاز میوه و سبزیجات مصرف کنند. سالمندان علاوه بر مشکلات دندانی برای مصرف سبزیجات در دریافت فیبر و پروتئین های میوه و سبزیجات به دلیل مشکلات گوارشی ناتوان هستند و می توانند به طرق دیگر مانند مصرف آب میوه ها و سبزیجات این مشکلات را حل کنند؛ چراکه مصرف میوه و سبزیجات در کنترل و پیشگیری بیماری ها به اثبات رسیده است.یبوست در سالمندان، ناشی از تغییراتی که درجدار دستگاه گوارش ایجاد شده می باشد. تغییر شکل در عضلات و کم تحرکی سالمندان و کهولت سن از عوامل مهم یبوست در این افراد است و مصرف میوه و سبزیجات مناسب و به هنگام می تواند علاوه بر اثرات مفید ذکر شده در رفع یبوست چاره گشا باشد.به سالمندان توصیه می شود: از چربی های اشباع شده با منشأ حیوانی کمتر استفاده کنند. روغن زیتون و زیتون جایگزین مناسب برای روغن های اشباع شده است؛ چراکه می تواند جنبه حفاظتی برای عروق سالمندان ایجاد کند و جایگزین مناسب دیگر روغن ها باشد.مصرف روزانه ۱ تا ۳ گردو به دلیل داشتن امگا ۳ به سالمندان توصیه می شود زیرا: گردو جزء روغن های بافت گیاهی است که می تواند جنبه حفاظتی برای عروق سالمندان داشته باشد.فراموش نکنیم احتمال ابتلای سالمندان به سوءتغذیه بسیار بالاست. سوءتغذیه می تواند برای سالمندان که در معرض تغییرات سیستم دفاعی هستند، خطر ابتلا به انواع عفونت ها را افزایش دهد.

● ویتامین های موردنیاز

یکی از ویتامین های موردنیاز سالمندان ویتامینD است. افراد سالمند باوجود تغییرات استخوانی وعدم توان حرکت، کمتر در معرض نور خورشید قرار می گیرند و این امر زمینه ایجاد پوکی استخوان در سالمندان را افزایش می دهد.یکی دیگر از ویتامین های موردنیاز سالمندان ویتامین ب ۱۲ است و یکی از دلایل کمبود این نوع ویتامین در سالمندان اشکالاتی در جذبB۱۲ در دستگاه گوارش است.به دلیل کهولت سن، موادی که از دیواره معده برای هضم و جذبB۱۲ ترشح می شوند، دچار مشکلاتی می شوند و در درازمدت باعث کمبود ویتامینB۱۲ در سالمندان می شود.ویتامینB۱۲ در شیر، پنیر و تخم مرغ یافت می شود.مصرف روزانه ۶ تا ۸ لیوان آب به سالمندان توصیه می شود. سالمندان به دلیل تغییر در مرکز حساسیت به تشنگی که در اثر کهولت سن به وجود می آید، احساس تشنگی در خود نمی کنند و از مصرف آب خودداری می کنند. درحالی که سالمندان نیز به آب فراوان نیازمند هستند.