شبکه های اجتماعی و مغز نوجوانان

 مطالعه ی واکنش های مغزی نوجوانان در هنگام استفاده از رسانه های اجتماعی

این مطالعه تاثیر دوستان و بسیاری از مسایل دیگر را در زندگی نوجوانان آشکار می سازد.

منبع: دانشگاه لوس آنجلس – کالیفورنیا

مطالعه ای بی سابقه توسط دانشگاه UCLA آمریکا با اسکن کردن مغز نوجوانان هنگام استفاده از رسانه های اجتماعی نشان می دهد، هنگامی که یک نوجوان در حال خوردن شکلات است و یا اینکه پولی را به عنوان جایزه دریافت می کند و یا هنگام مشاهده ی تعداد زیادی لایک برروی عکس خود و دوستانش در رسانه های اجتماعی، مدارهای مشابهی از مغز او فعال می شوند.

به ۳۲ نوجوان با سنین ۱۳ تا ۱۸ سال گفته شد که در یک شبکه ی اجتماعی کوچک مشابه نرم افزار معروف اشتراک گذاری تصاویر اینستاگرام شرکت خواهند کرد. در این آزمایش در مرکز نقشه برداری مغز دانشگاه UCLA آمریکا به این نوجوانان تعداد ۱۴۸ عکس ازجمله ۴۰عکس که توسط هر کدام از نوجوانان آورده شده بود را برای مدت ۱۲ دقیقه بر روی صفحه کامپیوتر نشان دادند و در همین حال با استفاده از تصویر برداریFMRI اقدام به تجزیه و تحلیل فعالیت های مغزی آنها کردند. برروی هر کدام از عکس ها تعداد لایک هایی که به ظاهر توسط دیگر نوجوانان شرکت کننده به هر عکس داده شده بود نیز نمایش داده شد، هر چند در واقع تعداد این لایک ها توسط خود محققان به هرکدام از این تصاویر اختصاص داده شده بود (پس از پایان آزمایش به نوجوانان شرکت کننده ساختگی بودن تعداد لایک ها گفته شد).

خانم لورن شرمن مسول تیم تحقیقاتی و از محققان مرکز نقشه برداری مغزی و همچنین مرکز رسانه های دیجیتال کودکان در دانشگاه UCLA لوس آنجلس در این باره می گوید:

“زمانی که نوجوانان عکس خود را با تعداد زیادی لایک می دیدند، ما شاهد فعالیت های زیادی در بخش های گسترده ای از مغز آنها بودیم.”

همچنین به گفته ی او بیشترین میزان فعالیت مغزی در بخشی از استریاتوم مغز موسوم به nucleus accumbens مشاهده شد، این قسمت مربوط به مدار پاداش مغزی است.

این مدارهای مغزی بخصوص در سنین نوجوانی بسیار حساس و فعال هستند. محققان زمانی که نوجوانان تعداد زیادی لایک بر روی تصاویر خود می دیدند شاهد فعال شدن منطقه ای از مغز موسوم به مغز اجتماعی  و منطقه ای از مغز مربوط به توجه دیداری بودند. نوجوانان در تصمیم گیری برای لایک کردن یک تصویر به شدت تحت تاثیر لایک های موجود برروی تصاویر بودند.

خانم شرمن می گوید: ” ما یک عکس یکسان را به نیمی از گروه با لایک های زیاد و به نیمی دیگر از گروه با تعداد لایک های کم برروی آنها نشان دادیم، هر عکس که دارای تعداد لایک های بیشتری بود به میزان بیشتری توسط آنها نیز لایک می شد. نوجوانان به اطلاعاتی که مورد تایید تعداد زیاد و یا حتی چند تن از همتایان آنها باشد واکنش متفاوتی نشان می دهند، حتی اگر شناختی از این افراد نداشته باشند.” این مطالعه در مجله ی دانش روانشناسی به چاپ رسیده است.

استاد روانشناسی و رفتار زیستی از موسسه ی علوم اعصاب و رفتار انسانSemel در دانشگاه UCLA لوس آنجلس خانم میرلا داپرتد در این باره می گوید:این تاثیرپذیری از دوستان می تواند در زندگی واقعی بسیار بیشتر باشد. او در ادامه گفت: “در این تحقیق، نوجوانان از افرادی که تصاویر را لایک کرده بودند هیچ شناختی نداشتند با این حال تاثیر فشار همتایان در آنها کاملا مشهود است و گرایش آنها به سازگاری و پیروی کردن چه در سطح مغزی و چه در علایق و اینکه چه چیز را باید دوست داشته باشند کاملا مشخص است.”  طبیعتا انتظار می رود که این تاثیر پذیری در زندگی روزمره و واقعی به میزان بسیار بیشتری نمود پیدا کند زیرا لایک هایی که می بینند از طرف افراد غریبه نیستند بلکه از کسانی هستند که برای آنها اهمیت دارند.

آیا والدین باید در مورد رسانه های اجتماعی نگران باشند؟

محققان می گویند رسانه های اجتماعی نیز مانند دیگر رسانه ها جنبه ها و ویژگی های مثبت و منفی مربوط به خود را دارند.

دکتر داپرتو در این باره می گوید: بسیاری از نوجوانان در محیط اینترنت با کسانی ارتباط دوستانه برقرار می کنند که شناخت چندانی از آنها ندارند و بنابراین نگرانی والدین کاملا منطقی است. زیرا این مسئله می تواند این خطر را به وجود آورد که کودک و یا نوجوان تحت تاثیر افرادی  قرار گیرد که به رفتارهای پر خطر گرایش دارند.

مدیر مرکز رسانه های دیجیتال کودکان در دانشگاهUCLA لوس آنجلس و از نویسندگان این تحقیق می گوید: در گذشته والدین دوستان کودک خود را می شناختند اما زمانی که تعداد این دوستان به صدها تن می رسد دیگر راهی برای اینکه آنها را بشناسید وجود ندارد. اما دکتر شرمن به یک مزیت احتمالی شبکه های اجتماعی نیز اشاره می کند و می گوید: ” اگر دوستان فرزند نوجوان شما در رسانه های اجتماعی رفتاری مثبت را از خود نشان دهند این مساله می تواند تاثیری شگرف و بسیار مثبت برروی فرزند شما داشته باشد. بنابراین برای والدین این مسئله بسیار حائز اهمیت است که بدانند فرزند آنها در محیط اینترنت و شبکه های اجتماعی با چه افرادی در تعامل است و این دوستان اینترنتی چه مطالبی را برروی فضای مجازی قرار می دهند و چه مطالبی را لایک می کنند.به علاوه هویت فردی و شناخت یک نوجوان از خود به شدت تحت تاثیر نظرات دیگران است و نتایج تحقیقات ما نیز این مسئله را تایید می کند. اگرچه مسئله ی فشار همتایان در یک گروه برای پیروی کردن و سازگاری افراد همواره وجود داشته است اما لایک های مورد بحث ما مسئله ای متفاوت است.

دکتر شرمن می گوید: ” در گذشته نوجوانان قضاوت‌های مستقل تری در باره ی خود، دیگران و مسایل پیرامون خود داشتند، اما زمانی که به لایک های آزمایشمان باز می گردیم دیگر ابهامی برای ما وجود ندارد. در جریان انجام تحقیقات به نوجوانان عکس هایی نشان داده شد که کاملا بی خطر بودند مانند تصاویری از غذاها و دوستان آنها، و همچنین عکس هایی پر خطر که شامل سیگار، مشروبات الکلی و تصاویر نوجوانان با پوشش نامناسب و تحریک آمیز بودند. دکتر گرینفیلد یکی از استادان برجسته روانشناسی دانشگاه UCLA در این باره گفت: برای هر سه نوع از تصاویر بی خطر، پرخطر، و حتی تصاویر خود آنها، نوجوانان بیشتر به لایک کردن تصاویری مبادرت می کردند که ظاهرا افراد بیشتری آنها را لایک کرده بودند. اثر سازگاری که مخصوصا در مورد تصاویر خود آنها نمود بیشتری پیدا می کند، اهمیت مسئله تایید توسط همسالان را برای ما آشکار می سازد.”

زمانی که نوجوانان تصاویر پرخطر رامشاهده می کردند مغز آنها در بخش های مربوط به کنترل شناختی و خود داری از واکنش فعالیت کمی نشان می دادند، این مناطق شاملdorsal anterior cingulate cortex, bilateral prefrontal cortices  و lateral parietal corticesدرمغز می شوند. به گفته ی دکتر داپرتو این قسمتها از مغز مربوط به تصمیم گیری هستند و می توانند ما را از انجام کاری باز داشته و یا برای انجام کاری به ما چراغ سبز نشان دهند. او گفت: به نظر می رسد که مشاهده ی تصاویری که رفتارهای پر خطر را نشان می دهند موجب کاهش فعالیت بخش هایی از مغز نوجوان می شود که عمل ترمز و بازدارندگی را انجام می دهند. شاید دیدن این تصاویر عملا فیلترهای مغزی “مواظب باش” را در نوجوان تضعیف می کنند.

نوجوان در جست و جوی هویت

فعالیت بدن آنها به شدت بالا می رود. احساس سردرگمی، ترس و تنهایی بر آنها چیره می شود. دمدمی مزاج، پنهان کار و کج خلق می شوند. احساس می کنید دیگر فرزند خودتان را نمی شناسید. چه بر فرزندتان آمده است؟ پاسخ این سوال بلوغ است.

در سال های نوجوانی، افراد تلاش خود را برای یافتن هویت خود را آغاز می کنند. دکتر لس پروت، استاد روانشناسی، هفت راه معمول درمیان نوجوان برای نشان دادن تلاش خود در جهت کسب هویت را بیان می کند برای آنکه شما بتوانید مسائل مربوط به بلوغ فرزند خود بهتر درک کنید:

• ازطریق نماد های ظاهری:

نوجوانان سعی می کنند با پوشیدن لباس های خاص و داشتن متعلقات خاص، از دستگاه های پخش  گرفته تا عینک های آفتابی، پرستیژ خاصی را بنا کرده و کسب اعتبار نمایند. این نمادها به آنان کمک می کند تا هویت خود را در ارتباط با گروهی خاص تعریف کنند.

• از طریق رفتارهای ممنوع:

نوجوانان اغلب احساس می کنند که با بزرگ به نظر رسیدن در چشم دیگران می توانند اعتبار و پذیرش دیگران را کسب کنند. آنها شروع به انجام کارهایی می کنند که احساس می کنند به بزرگسالی مربوط هستند، مانند سیگار کشیدن، نوشیدن الکل، مصرف مواد مخدر و فعالیت های جنسی.

• از طریق طغیان و سرکشی:

با طغیان و سرپیچی جدایی را به نمایش می گذارند. نوجوان از این راه می توانند هویت مستقل و جدای خود را از والدین و دیگر افراد مسئول نشان دهند، و در عین حال پذیرش و مقبولیت خود در نزد همسالان خود را نیز حفظ کنند.

• از طریق الگوها قرار دادن افراد مشهور:

چهره های مشهور می توانند برای نوجوان که به دنبال تجربه ی قالب های مختلف شخصیتی است به الگو مبدل شوند. آنها ممکن است بخواهند هویت خود را در قالب یک شخص مشهور تعریف کنند، بنابراین تمام تلاش خود بکار می گیرند تا بیشتر به آن چهره نزدیک شده و شبیه او شوند، و در واقع با این کار،هویت فردی خود را از دست می دهند. این تطابق با چهره های شناخته شده به نوجوانان احساس تعلق می بخشد.

• از طریق عدم پذیرش مغرورانه

نوجوانان ممکن است نسبت به حذف همسالان متعصب باشند، زیرا آنها پیوسته در تلاش هستند تا هویت خود را در رابطه با دیگران تعریف کنند، و نمی خواهند با کسانی که دارای ویژگی های  شخصیتی مورد پذیرش و دلخواه او نیستند در ارتباط باشند. آنها تلاش می کنند با طرد کردن و فاصله گرفتن از افرادی که شبیه آنها نیستند، هویت خود را قوت بخشند.

کمک به نوجوان

بنا نهادن هویت فردی یک پروسه ی ساده نیست. همواره در مراحل مختلف این راه گزینه ها و انتخاب های پیچیده و گیج کننده ای در مقابل نوجوان قرار می گیرد. شما می توانید به نوجوان کمک کنید تا با آگاهی از شرایطی که در آن هستند، پایدارترین جنبه های هویت خود را بیابند، این راهی است که در آن می توانند صبورانه جامه ی هویت را به آرامی برتن خود ببافند. از این تمرینات به عنوان راهی برای باز کردن بحث هویت فردی و ارزش ها استفاده کنید:

دایره های سه گانه و متحد المرکزی ترسیم کنید. سپس به نوجوان بگویید تا لیستی از ویژگی های شخصیتی که از بیشترین اهمیت برخوردار هستند و کمترین تمایل را به تغییر آنها دارد، را در دایره ی وسط قرار دهد، ویژگی های شخصیتی که کمترین اهمیت را دارند را نیز در بیرونی ترین دایره قرار دهد، و ویژگی هایی را که از لحاظ اهمیت دربین این دو قرار دارند را نیز در دایره ی وسط قرار دهند. از این نمودار برای صحبت در مورد ارزش ها و اخلاقیاتی صحبت کنید که فشار همسالان انها را از بین می برد.

از مجلات قدیمی و خوانده شده استفاده کنید و از کودک بخواهید دو کلاژ ترسیم کند. یکی از این مجموعه ها با عنوان “من چه کسی هستم؟” و دیگری “دلم می خواهد چه کسی باشم؟”. زمانی که کار ساخت مجموعه ها به پایان رسید، در مورد هرکدام از تصاویری که انتخاب شده اند گفت و گو کنید. از او بپرسید که چه تفاوت هایی میان این دو مجموعه وجود دارند و چگونه تصاویر نمایش داده شده در هرکدام از دو مجموعه موجب احساس رضایت مندی یا نمایانگر سردرگمی در هویت هستند.

در بالای یک صفحه کاغذ بنویسید: “من که هستم؟” سپس از نوجوان بخواهید تا ۲۰ پاسخ خود را به این سوال، به سریعترین شکل ممکن و بدون خودسانسوری، برروی کاغذ بنویسد. در مورد پاسخ ها و انگیزه های انتخاب هر کدام با او صحبت کنید.

نیازهای نوجوانان

پژوهشی در سال ۱۳۸۲ درباره بررسی نیازهای نوجوانان دانش آموزان کشوردر خرده فرهنگ های مختلف ایران انجام شده است. یکی از سوال های پژوهشی این بودکه نیازهای اموزشی و تربیتی دانش آموزان کدامند؟ پاسخ های دانش اموزان در جدول شماره ۱-۱ تنظیم شده است.

در اینن جدول مشاهده می شود، که دانش آموزان نوجوان روابط گرم و رعایت حقوق متقابل در خانواده، نیاز به داشن احساس اعتماد و امنیت در محیط خانواده و احترم گذاشتن به قانون، ضرورت اننجام دادن فرایض دینی، داشتن اطلاعات مربوط به دوره ی بلوغ و تغییرات جسمی و جنسی، آگاهی از اصول بهداشتی، ضرورت رفتن به مدرسه، اهمیت توجه والدین به امر تغذیه و بهداشت نوجوانان و نیزز به سبب ضرورت ارتباط با جنس مخالف ومسئله ازدواج، اهمیت آشنایی پیش ازازدواج دختران و پسران با یکدیگر را مورد تاکید قرار داده اند. همچنین اهمیت دادن نوجوانان دبیرستانی به ضرورت اعتقادات مذهبی والدین با میزان عمل کردن آن ها به این اعتقادات، نشان دهنده ی حساسیت انان به صداقت والدین در زمینه هماهنگی قول و عمل آن هاست. ضرورت انجام دادن فعالیت های ورزشی برای حفظ سلامت نوجوانان نیز مورد توجه این دانش آموزان قرار گرفته است.

جدول شماره ۱-۱ جدول نیازهای آموزشی و تربیتی

شماره اولویت	نیازها	درصد فراوانی
۱	ارج نهادن به روابط گرم و صمیمی، در میانن اعضای خانواده	۳۲/۹۵
۲	ضررت رفتن به مدرسه	۵۸/۹۳
۳	اعتماد والدین به نوجوان	۶۴/۹۲
۴	اهمیت آشنایی دختران و پسران با یکدیگر پیش از ازدواج	۱۰/۹۰
۵	ایجاد احساس امنیت و آرامش در نوجوان در کنار خانواده	۳۶/۸۹
۶	توجه کردن والدین به تغذیه و بهداشت نوجوان	۱۰/۸۹
۷	ضرورت انجام دادن فرائض مذهبی	۱۰/۸۹
۸	آگاهی یافتن از اصول بهداشتی	۳۶/۸۸
۹	لزوم هماهنگی اعتقادات مذهبی والدین با میزان عمل کردن آن ها به این اعتقادات	۱۰/۸۸
۱۰	ضرورت انجام فعالیت های ورزشی برای حفظ سلامت نوجوان	۰۶/۸۸
۱۱	ضرورت حمایت نوجوان از سوی والدین در مواقع بحرانی و بروز مشکلات	۹۲/۸۷
۱۲	اهمیت احترام و رعایت حقوق متقابل در خانواده	۵۴/۸۷
۱۳	نیاز به تأیید و پذیرفته شدن در میان اعضای خانواده	۴۰/۸۷
۱۴	داشتن اطلاعات لازم درباره بلوغ و تغییرات جسمی، جنسی و روانی	۷۴/۸۶
۱۵	اهمیت احترام گذاشتن به قوانین در بازی ها، ورزش ها و دیگر فعالیت های گروهی	۶۴/۸۶

نوجوانان دانش آموز همچنین نیاز به حمایت شدن از سوی والدین در مواقع بحرانی و بروز مشکلات را به عنوان نیازی جدی مورد تأکید قرار داده اند.

همچنین بر اساس سؤالات باز پسرسشنامه، ۴ مورد از مهم ترین نیازهای دانش آموزان نوجوان درباره والدین عبارت بودند از: درک کردن نوجوانان (۱۲ درصد)، اهمیت دادن به خواسته های نوجوانان (۱۱ درصد)، ایجاد محیطی آرام برای تحصیل (۸درصد) و تبعیض قائل نشدن میان فرزندان (۷ درصد).

شرفی نیز (۱۳۷۴) مجموعه نیازهایی که نوجوانان مدارس راهنمایی دارند را شامل نیازهای زیر مطرح کرده است:

* همه ی نوجوانان راهنمایی نیاز دارند تا استعدادهای خود را کشف کنند و تجارب اساسی و بنیادین را برای کفایت شغلی و حرفه ای کسب نمایند.

* همه ی نوجوانان راهنمایی نیاز دارند تا رشد کنند و از حیث فیزیکی و ذهنی سلامت لازم را به دست اورند.

* همه ی نوجوانان راهنمایی نیاز دارند در فعالیت های اجتماعی مدرسه و امور شهروندی جامعه ی خود مشارکت جویند و موقعیت خود را به وضعیتی که بزرگسالان از حیث شهروندی دارندف نزدیک گردانند.

* همه ی نوجوانان نیازمندند متناسب سن خود تجربه و بینش لازم را کسب نموده و آن را توسعه بخشند، به گونه ای که پایه ای برای زندگی خانوادگی و اجتماعی آن ها محسوب شود.

* همه ی نوجوانان راهمایی نیازمندند تا احساس ارزش مربوط به شیای مادی و حقوق مالکیت را به طور صحیح درک نمووده و این احسسا را در خود توسعه دهند.

* همه ی نوجوانان راهنمایی نیازمند فراگیری دانش در زمینه ی محیط فیزیکی و طبیعی خود بوده و علاوه بر آن باید اثرات چنین محیط هایی را در زندگی خود بررسی نمایند و فرصت هایی برای کاربرد دیدگاه علمی در حل مسایل داشته باشند.

* همه ی نوجوانان راهنمایی نیازمند غنی ساختن زندگی، قدردانی از هنرها و تجارب مربوط به زیبایی دنیای پیرامونشا می باشند.

* همه ی نوچوانان راهنمایی نیاز به تجارب متنوعی دارند که آن ها را در اخذ تجارب زندگی اجتماعی مشارکت دهند.

* همه ی نوجوانان راهنمایی نیاز به تجاربی در زمینه ی زندگی گروهی دارند؛ به نحوی که بتوانند در توسعه ی شخصیت و منش خویش مشارکت داشته باشند. آنها نیازمند رشد احساس احترام به دیگران و حقوق آن ها می باشند. علاوه بر آن باید بینش های مذهبی و اخلاقی خویش را توسعه بخشند.

* همه ی نوجوانان راهنمایی به رشد توانایی خویش برای مشاهده، گوش کردن، خواندن، تفکر، گفتگو و نوشتن، به صورتی هدفدار و قدرشناسانه نیاز دارند.

موانع بر آورده شدن نیازها

موانع سر راه ارضاء نیازها فراوانند، می توان آن ها را در دو دسته کلی تقسیم نمود:

– موانع شخصی. شامل بیماری های مزمن، نواقص بدنی و نارسایی های ژنتیکی که در عملکردهای مغزی فرد تاثیر می گذارند، نشناختن امکانات شخصی و نداشتن تفکر روشن درباره ی هدف های زندگی.

– عوامل محیطی. شامل مشکلات مادی، معنوی، خانوادگی، محیط نامناسب آموزشی و فقر فرهنگی، نبودن فرصت کافی برای فعالیت و نامناسب بودن شرایط و اوضاع محیط اجتماعی.

در زندگی روزانه نوجوانان و جوانان مشکلات گوناگونی را تجربه خواهند کرد که بر اثر ارضا نشدن درست نیازهای آنان به وجود آمده است. هر چه مشکلات محیطی بزرگ تر و دشوارتر باشد به همین اندازه مشکلات آنان نیز بیشتر خواهد بود. نیازهایی که جامعه انسانی دارد شامل:

– وجود ارتباط میان اعضاء. ارتباط میان اعضای جامعه ضرورتی اجتناب ناپذیر است، چون اگر اعضای جامعه قادر به برقراری ارتباط نباشند (یعنی نتوانند اطلاعات لازم را با همدیگر مبادله کنند) رفتار اجتماعی بی مفهوم خواهد شد. به همین علت در هر جامعه ی انسانی زبان گفتاری حداقل وسیله ی ارتباط بین انسان ها است.

– تولید کالا و خدمات. این موضوع برای رفع نیازمندی های جسمانی و روانی اعضای یک جامعه ضروری است و مستلزم جمع آوری اطلاعات است. اطلاعات نه فقط درباره ی تولید کالاهای مادی (یعنی درباره ابزارها، تکنیک ها، منابع مواد خام و جز این ها)] بلکه در زمینه مسئولیت هایی که اعضای جامعه باید قبول کنند، و همچنین درباره ی مشارکت هایی که باید برای ارضای نیازمندهای متقابل به عمل آورند. چون در جوامع انسانی تولید غذا یا عطوفت اطولا کوششی همگانی (تعاونی) است.

– توزیع کالا و خدمات تولید شده. در بسیاری از جوامع تولید کنندگان و مصرف کنندگان لزوما یکی نیستند. حداقل، نیازمندی های کودکان را باید بزرگسالان تامین کنند. در جوامع انسانی، حل مسایل مربوط به توزیع را لزوما باید در عرصه های فرهنگی جست و جو کرد که بر حسب جوامع مختلف از تنوع فراوانی برخوردار است.

_ دفاع از اعضای جامعه. خطرهای محیط زیست، حوادث طبیعی (طوفان ها، گرمای شدید، سرمای شدید، سیل و …) و یا موجودات (میکروب ها، جانواران وحشی، آفات گیاهی) همواره وجود دارند. فرهنگ هر جامعه برای پایداری انفرادی یا گروهی اعضای خود باید تکنیک های بسیار متنوعی را در برداشته باشد. از تکنیک های مربوط به ایجاد سرپناه و پوشاک گرفته تا تکنیک های مربوط به درمان بیماری ها و دفاع در برابر دشمنان.

– جایگزینی. چون سرنوشت همه ی انسان ها با مرگ پایان می پذیرد، جانشینی اعضای باید تضمین شده باشد. این نیاز تا حدودی به وسیله ی تولید مثل طبیعی که میراث ژنتیکی جامعه را تداوم می بخشد برآورده می شود، اما این کفایت نمی کند، زیرا اگر جامعه ای خواهان بقای خود باشد، میزاث فرهنگی آن جامعه نیز باید تداوم یابد این امری است که تنها از طریق فرایند اجتماعی شدن (جامعه پذیری) امکان پذیر است «قنادان و همکاران ۱۳۷۹».

نوجوانان و جوانان روزانه در مواجهه با موقعیت های مختلف پاسخ ههای بیشماری ارائه می دهند که ناشی از یادگیری های گذشته، سلامت جسم و روان، فشار کار و مسئولیت ها، زمانی که در اختیار دارند و … است. هنگامی که آنان بی قرار، پرخاشگر،  گوشه گیر و بزهکار هستند و برای سازگار شدن با زندگی دست به اقدام می زنند، ممکن است نوع سازگاری که آنان در نظر دارند از نظر اجتماعی سازگاری درستی نباشد و مانند ناسازگاری جلوه کند، در این جا هدف آنان گروهی یافتن از نیازهای جسمانی و یا شخصیتی خود است. چنین آگاهی هایی در رفع نیاز به سلامت جسمانی و روانی موثرند.

منبع : نیازهای نوجوانان و جوانان نوشته دکتر ابوالقاسم اکبری

رفتارهای تهدید آمیر نوجوانان

اگر نوجوان شما به صورت پرخاشگرانه با شما رفتار کند و شروع به تهدید کردن شما کند واکنش شما چیست؟ نه تنها برای به دست آوردن چیزی که می خواهد خشمگین شود بلکه این خشم او باعث ترس شما نیز بشود. شما چه عکس العملی نشان می دهید؟ اگر نوجوان شما درب های خانه را به روی شما قفل کند و مانع خروج شما از خانه شود و با نگاهی عصبانی و نفرت دار به شما خیره شود آیا این رفتار نوجوان شماا نوعی اختلال نافرمانی مقابله ای و یا اختلال سلوک است؟ چگونه می توان با آن مقابله کرد؟

این ها سوالاتی هستند که به آسانی نمی توان به آنها پاسخ داد. ما هر روز با والدینی صحبت می کنیم که در ابتدا بزرگ کردن فرزندشان برایشان نوعی رویا بوده ولی اکنون این رویا برای آنها تبدیل به نوعی کابوس شبانه شده است. این مقاله به مشکلات والدینی می پردازد که هر روزه با پرخاشگری ها و زورگویی های نوجوانانشان روبه رو می شوند. تمرکز ما در این مقاله بر چگونگی درک و واکنش به این رفتارهاست در این مقاله تمرکز ما بر فهم این رفتارها و پاسخ دهی به انهاست. در عین حمایت از گروهی از والدین که احساس می کنند تنها مانده اند و هیچ کسی نیست که به آنها کمک کند و شرایط آنها را درک کند. ما اینجا هستیم که بگوییم ما شما را درک می کنیم و شما تنها نیستید.

آیا این رفتارها اختلال رفتاری نافرمانی مقابله ای است و یا اختلال سلوک؟

بسیاری از والدین و حتی متخصصان به سختی تفاوت بین اختلال رفتاری مقابله ای (ODD) و اختلال سلوک را تشخیص می دهند. اختلال رفتاری مقابله ای نوجوانان توصیف کننده نوجوان یا کودکی است که با کسانی که احساس می کنند نسبت به آنها قدرتمند هستند و به نوعی مسئول آنها هستند دائما در حال جنگ و مخالفتند. مانند والدین و معلمان، کودکان با این اختلال عموما به راحتی کنترل خود را از دست می دهند و خشمگین می شوند، در مقابل قوانین و هنجارها مقاومت می کنند و به طور کلی در مقابل ناکامی و شکست تحمل کمی دارند. از اینکه مورد کنترل قرار بگیرند بسیار عصبانی می شوند و مشخصه اصلی آنها واکنش شدید نسبت به مورد نظارت و کنترل قرار گرفتن است.

اختلال سلوک مختص کودکان و نوجوانانی با سنین بالاتر است. کودکان و نوجوانانی که اغلب سعی در از بین بردن و تجاوز به حقوق دیگران دارند. پرخاشگری، تهدید و ایجاد ترس و وحشت در دیگر افراد و یا حتی حیوانات، دزدی کردن و خسارت وارد آوردن به اموال شخصی دیگران و یا اموال عمومی از مشخصه های افرادی است که دارای اختلال سلوک هستند . DSM-5. (راهنمای تشخیصی ختلالات روانی) این افراد را دارای «سبک بین فردی خشن و بی احساس» توصیف کرده است. این عنوان به معنی فقدان احساس دلسوزی و ترحم در افراد است که این فقدان موجب می شود آنها نتوانند درک کنند که رفتارهایشان تا چه حد ممکن است به دیگران از لحاظ جسمی و احساسی آسیب وارد کند.

تفاوت کلیدی بین اختلال رفتاری مقابله ای (ODD) و اختلال سلوک در نقش کنترل و نوعی واکنش آنها به تحت کنترل بودن است. کودکانی که دارای اختلال رفتاری مقابله ای هستند از اینکه تحت کنترل قرار بگیرند خشمگین می شوند و با آن مقابله می کنند اما کودکان دارای اختلال سلوک نه تنها تحت کنترل قرار دادن آنها باعث پرخاشگری آنها می شود بلکه آنها سعی می کنند دیگران را نیز مورد کنترل قرار دهند. این ویژگی ممکن است در رفتارهایی مثل دست زدن به وسایل شخصی دیگران بدون اجازه صرفا به این بهانه که «من این رو می خوام» انعکاس پیدا کند. آنها هم چنین برای به دست آوردن چیزهایی که متعلق به آنها نیست دست به پرخاشگری و تهدید دیگران نیز می زنند. والدینی که چنین کودکانی دارند اغلب محیط خانه خود را ترسناک توصیف می کنند و بیان می کنند رفتارهای کودکانشان آنها را عصبانی، نا امید، افسرده و غمگین می کند که در نهایت موجب ترس آنها می شود. اگر شما معتقدید که کودکتان دچار اختلال رفتاری سلوک شده است پنج را ه حلی که در زیر ارائه می کنیم می تواند به شرایط شما کمک کند.

والدینی که کودکانی با اخلال رفتاری سلوک دارند.

• موقعیت را بپذیرید. هیچ پدر و مادری انتظار ندارد که روزی برسد که ببیند فرزندشان در مقابل آنها ایستاده و آنها را مورد تهدید قرار می دهد و دست به کارهای غیرقانونی می زند ممکن است برخی والدین برای این رفتارهای فرزندشان به دنبال توجیهی منطقی باشند اما این کار تنها باعث بدتر شدن شرایط می شود. پذیرفتن واقعیت و درک این شرایط به این معنی نیست که شما رفتارهای فرزندتان را به همین شکل پذیرفته اید. بلکه به این معنی است« این شرایطی است که در حال حاضر وجود دارد.» و می تواند برای شما نقطۀ شروعی برای درک و واکنش به این موقعیت باشد.
• حفظ امنیت را در اولویت اول قرار دهید، امنیت خودتان، فرزندتان و دیگر اعضای خانواده

اگر شما والدین یک نوجوان معمولی هستید شما می توانید به کارهایی ماندن نظافت اتاق ها بپردازید و یا از فرزندتان انتظا رکسب نمرۀ خوب در مدرسه و یا شرکت در کلاس های آواز داشته باشید. ولی اگر شما دارای نوجوانی هستید که دچار اختلال رفتاری سلوک است ومدام رفتارهای پرخاشگرانه و زورگویانه از او سر می زند و محیط خانه را مدام با تهدید های خود نسبت به شما و دیگر اعضای خانواده متشنج می کند حفظ امنیت اولین فاکتوری است که شما در خانه تان باید در اولویت قرار دهید.

اگر دختر شما زمانی که از او می پرسید آیا تکالیفش را انجام داده است یا خیر به شما بر می گردد و پرخاشگری می کند واکنش به او نشان ندهید. اما آیا این رفتار شما به این معنی است که شما نسبت به او بی تفاوت هستید؟ خیر بلکه به این معنی است که شما نمی خواهید شرایط را از وضع موجود بدتر کنید. اگر پسر شما اجازه نمی دهد که به اتاقش بروید و ببینید که آیا اتاق خود را همانگونه که از او خواسته بودید مرتب کرده است یا خیر، پس سعی کنید این کار را انجام ندهید. اگر شما از پرخاشگری های نوجوانتان می ترسید پس سعی کنید در حد امکان شرایطی را فراهم نکنید که او بتواند نسبت به شما پرخاشگری کند.

پاسخ های شما نسبت به این رفتارها به این معنی نیست که شما اجازه می دهید نوجوانان کنترل خانه را دست بگیرد. به یاد داشته باشید ما در حال شناخت شرایط موجود هستیم نه ایجاد شرایطی که باید باشد. اگر کودک همسایه شما را تهدید و نسبت به شما پرخاشگری می کند واکنش شما چیست؟ سعی نکنید شرایط را وخیم تر کنید اگر چه پرخاشگری جسمی رفتاری خطرناک است اما در برخی موارد آنقدر جدی نیست که نیازی به دخالت پلیس باشد ولی در کل رفتاری جدی و خطرناک است که نباید آن را دست کم گرفت. نکته ای که در پشت رفتار تهدید جسمانی وجود دارد نوعی تهدید غیر کلامی است و آن این است که اگر تو کاری که من می خواهم را انجام ندهی من به تو آسیب جسمانی می رسانم. و در واقع او از طریق ترسی که در شما ایجاد می کند سعی در کنترل شما دارد. اگر فرزندتان متوجه شود که موفق شده شما را بترساند قدرت را به دست می گیرد و قدرت از شما به او منتقل می شود. اگر شما نمی توانید ترس خود را پنهان کنید و در مقابل رفتار تهدید آمیز فرزندتان وحشت زده می شوید سعی کنید تا حدی که ممکن است خود را در چنین موقعیت هایی قرار ندهید. بار دیگر تکرار می کنیم که این رفتار شما به معنای تسلیم شدن در مقابل فرزندتان نیست بلکه پذیرفتن واقعیت است.

در صورتی که شما نتوانید موقعیت را به درستی بشناسید حفظ امنیت کار بسیار دشواری است. دغدغۀ اولیه برای زمانی که شما می خواهید به اختلال رفتاری سلوک فرزندتان پاسخ دهید، پیش گیری است. اگر کودک شما نسبت به حیوانات بی رحم و خشن است، حیوان خانگی نگه ندارید. اگر دختر شما خشن و پرخاشگر است او را با خواهر و بردارهای کوچکتر از خود تنها نگذارید. اگر پسر شما زمانی که به اتاق او می روید پرخاشگری می کنند پس به اتاق او نروید. اگر دخترتان زمانی که از او راجع به اینکه ایا تکالیفش را انجام داده یا خیر می پرسید عصبانی می شود پس این سوال را از او نپرسید. واقعیت این است که اگر او تکالیفش را انجام ندهد در امتحاناتش شکست خواهد خورد. این اتفاقی است که می افتد اگر او به اندازه ای بزرگ شده که بتواند شما را تهدید کند و بترساند پس به اندازه ای نیز بزرگ شده است که بفهمد اگر تکالیف مدرسه اش را انجام ندهد نمی تواند در امتحانات قبول شود و به کلاس بعدی برود.

• از سرزنش کردن بپرهیزید. سرزنش کردن رفتارهای فرزندتان تنها اتلاف وقت است. سعی کنید دست از سرزنش کردن خودتان، دوستان فرزندتان و یا حتی خود فرزندتان بردارید.

مطمئنا باید او را مسئول بدانید اما سرزنش کردن تنها باعث ایجاد احساس خشم و نفرت در شما می شود. فرزند شما دست به کارهایی می زند که عواقب خوبی ندارد و حتی در طولانی مدت عواقب کارهایش دامن گیر خودش نیز می شود. و او بایستی در مقابل این اتفاقات پاسخگو باشد. به یاد داشته باشید مشخصۀ اصلی اختلال رفتاری سلوک نفوذ و تحت کنترل خود در آوردن دیگران است. اینکه او شما را مجبور کند که مسئولیت رفتارهای منفی او را به عهده بگیرید نیز شکل دیگری از نفوذ است. اگر شما خود را به خاطر رفتارهای او سرزنش کنیدباعث می شوید که احساس گناه به شما دست بدهد و خود را مسئول رفتارهای او بدانید در نتیجه نمی توانید به طور موثر به عنوان یک پدر و یا مادر نسبت به شرایط موجود واکنش نشان دهید.

• آنچه می توانید، کنترل کنید. اگر چه ممکن است شما از قرار گرفتن در شرایط خاصی پرهیز کنید تا اوضاع بدتر نشود اما به این معنی نیست که شما کنترل رفتارهای خود را نیز از دست داده اید. شما می توانید کارهای اضافی و تشویقی که برای او انجام می دهید کنترل کنید. سعی کنید به صورت مقابله ای و خشن برخورد نکنید اما تا حد ممکن کارهای تشویقی را به موقع انجام داده و بدون مرز امکانات در اختیار نوجوان خود قرار ندهید.
• کمک بگیرید. درمانگری را پیدا کنید که با اختلال رفتاری سلوک آشنایی کامل داشته باشد. اگر فرزند از آمدن پیش یک درمانگر و یا مشاور خودداری می کند شما خودتان به تنهایی بروید. روبه رو شدن با این نوع اختلال رفتاری در فرزندان می تواند یکی از بزرگترین چالش هایی باشد که پدر و مادرها ممکن است با آن در طول زندگی مواجه شوند. سعی نکنید به تنهایی از پس آن برآیید. شما نیاز به کمک های حمایتی دارید. چه به عنوان والدین و چه به عنوان درمانگر خواندن این مقاله برای چگونگی کنار آمدن با اختلالات رفتاری فرزندتان بسیار کمک کننده است.

لزوما نوجوانی که دارای اختلال رفتاری مقابله ای هستند دچار اختلال رفتاری سلوک هم نمی شود. ما دربارۀ نوعی رفتارهای بسیار مشخص نوجوانان صحبت می کنیم که ممکن است والدین در چگونگی روبه رو شدن با آن نیاز به کمک داشته باشند. اطلاعاتی که ما در اینجا ارائه می کنیم تنها بخش کوچکی از چگونگی برخورد با فرزندانی است که خشن و پرخاشگر هستند و رفتارهای خطرناک از خود بروز می دهند. ما امیدواریم که واکنش شما باعث حفظ امنیت و آرامشی شود که در خانه به آن نیاز دارید و مستحق آن هستید.

نوجوان من عادی است یا مشکل دار؟

همزمان که نوجوان بر استقلال خود اصرار می ورزد و هویت خود را می یابد، بسیاری از رفتارهای تجربه شده توسط این افراد، تغییر می یابد، به نحوی  که می تواند عجیب و غریب و غیر قابل پیش بینی برای والدین باشد. کودک شیرین و حرف گوش کن شما، که نمی توانست دوری از شما را تحمل کند، الان در صد متری شما دیده نمی شود، و از طریق چشم خود یا محکم بهم زدن درها، به شما سلام می کند. متاسفانه، این موارد ذکر شده مربوط به واکنش های یک نوجوان عادی می باشد.

به عنوان والدین یک نوجوان مشکل دار، شما با چالش های بزرگتری مواجه هستید. یک نوجوان دارای مشکل، با مسائل رفتاری، عاطفی و مشکلات یادگیری مواجه است که فراتر از مسائل مربوط به نوجوانان عادی می باشد. آنها ممکن است رفتارهای خطر زا همانند خشونت، فرار از مدرسه، مصرف الکل، استفاده از دارو، رابطه جنسی، خود آزاری، دزدی از مغازه، یا دیگر اقدامات بزهکاری را بارها تکرار کنند. یا ممکن است آنها علائم مربوط به مشکلات سلامتی روانی، همانند افسردگی، اضطراب، یا اختلالات در خوردن غذا را نشان دهند. در حالی که تکرار یک مشکل می تواند نشانگر یک مشکل باشد، برای والدین یادگیری این نکته مهم می باشد که کدام یک از رفتارها در دوران رشد نوجوان، رفتار عادی می باشد و کدام یک می تواند بیانگر مشکلات جدی باشد.

زمانی که رفتارهای معمولی نوجوانان به رفتار های مشکل زای نوجوانان تبدیل می شود.

رفتار معمول نوجوانی	علائم هشدار مربوط به نوجوان دارای مشکل
تغییر در ظاهر. حفظ حالت مدرن و به روز برای نوجوانان یک امر مهمی می باشد. این امر ممکن است به معنای داشتن پوشش محرک یا پوشش جلب کننده توجه یا رنگ کردن موها باشد.  اگر چه نوجوان شما تتو (خال کوبی) را دوست دارد، ولی از سرزنش کردن وی خود داری کنید  و اعتراض خود را برای مسائل بزرگتر نگه دارید. مدها تغییر می یابند و نوجوان شما هم تغییر خواهد کرد.	تغییرات ظاهر می تواند به معنای یک پرچم قرمز باشد، در صورتی که این کار با مشکلات مدرسه همراه باشد، یا تغییرات منفی دیگر در رفتار فرد ظاهر شود، یا علائم مربوط به خود زنی وجود داشته باشد یا کاهش شدید وزن یا افزایش شدید وزن در نوجوان شما مشاهده شود
افزایش بحث ها و رفتارهای سرکش.  همزمان با اینکه نوجوانان به استقلال دست می یابند، شما بحث ها و درگیری های زیادتری را خواهید داشت	افزایش ثابت در تعداد بحثها، خشونت در خانه، فرار از مدرسه و دعوا کردن ، از جمله رفتارهای پرچم قرمز می باشد، که فراتر از رفتار سرکش معمولی می باشد.
تغییرات خلقی. تغییرات نموی و هورمونی، اغلب بدین معناست که نوجوان شما تغییر خلق و رفتار های عصبانی را تجربه خواهد کرد و برای مدیریت عواطف خود مشکلاتی خواهد داشت	تغییرات شدید در ویژگی های شخصیتی،  افت تحصیلی، ناراحتی و اضطراب مداوم، یا مشکلات خواب، می توانند بیانگر افسردگی، خود بزرگ بینی یا دیگر مسائل مربوط به سلامتی روانی باشد. هر بحثی را به خودکشی جدی می کشانند
تجربه مصرف الکل و دارو. بیشتر نوجوانان تلاش خواهند کرد که الکل مصرف کنند و در برخی مواقع، سیگار بکشند. برخی از آنها سعی خواهند کرد که از ماری جوانا استفاده کنند. با صداقت و صریح با بچه های خود در مورد دارو ها و الکل صحبت کنید و مطمئن شوید که ادامه دار نخواهند بود.	وقتی که مصرف الکل و دارو به یک عادت تبدیل شود، به خصوص زمانی که با مشکلاتی در مدرسه و خانه همراه شود، این امر ممکن است که نشانگر موارد مرتبط با مسئله سوء استفاده زیاد یا دیگر مشکلات باشد.
بیش تر راحت تر بودن با دوستان نسبت به والدین. برای نوجوانان ، دوستانشان اهمیت زیادی پیدا می کنند و این امر می تواند تاثیر زیادی بر آنها بگذارد.  نوجوانان تمرکز بیشتر بر هم سن و سال های خودشان می کنند،  که یک امر گریز ناپذیر بوده و بدین معناست که آنها از شما فاصله گرفتند. این امر ممکن است منجر به آسیب دیدن عواطف شماشود، ولی این بدان معنا نیست که فرزند نوجوان شما، به محبت و دوست داشتن شما بی نیاز است.	پرچم های قرمز شامل یک تغییر سریع و ناگهانی در گروه هم سن و سال ها می باشد ( به خصوص در صورتی که دوستان جدید وی را به رفتار های منفی تشویق کنند)، از پیروی قواعد و محدوده های منطقی ، امتناع می کنند ، یا از عواقب مربوط به رفتار بد، از طریق دروغ گفتن، ممانعت می کنند. هم چنین ، در صورتی که فرزند شما ترجیح دهد که زمان زیادی را تنها باشد، می تواند بیانگر مشکلاتی باشد