درمان سردرد با هیپنوتیزم

آیا شما نیز به‌طور مکرر دچار سردرد می‌شوید؟ آیا سردردتان مانند نبض، ضربان‌دار است یا مشابه زمانی که یک نوار لاستیکی به‌سفتی دور سرتان بسته شده، احساس فشار می‌کنید؟ آیا این درد در شرایط خستگی و فشار عصبی تشدید می‌شود؟ آیا متوجه ارتباطی بین بروز یا تشدید سردرد و عادت ماهانه (پریود) شده‌اید؟ آیا مصرف برخی داروها موجب شروع سردردتان می‌شود؟ آیا هنگام سردرد حالت تهوع نیز دارید و نور و صدا آزارتان می‌دهد؟ از لحاظ میزان گستردگی منطقه‌ی دردناک، کدامیک از سه حالت زیر اتفاق می‌افتد: آیا این درد تمام سر را درگیر می‌کند، فقط یک نیمه‌ی سر را شامل می‌شود و یا محل اصلی آن در محدوده‌ی یکی از چشم‌ها است؟ آیا تا کنون شده با حالتی مثل رویت یک شعاع نورانی در چشم، شروع درد را قبل از جایگزینی کامل آن متوجه شوید؟ آیا این سردرد در عرض دو تا سه ساعت برطرف می‌شود و یا گاهی حتی تا چند روز ادامه می‌یابد؟ آیا با فعالیت فیزیکی تشدید می‌شود؟ آیا استشمام یک بوی خاص یا خوردن برخی غذاها احتمال بروز آن را بیشتر می‌کند؟ شدت درد صبح‌ها بیشتر است یا عصرها؟ آیا هنگام سردرد پوست ناحیه‌ی شقیقه‌ها و پیشانی‌تان نیز حساس و لمس آن دردناک است؟ با بررسی پاسخ‌های شما به سؤالات فوق، می‌توان علت سردردتان را مشخص نمود.

تقریباً همه‌ی ما حداقل یک بار در طول عمرمان سردرد را تجربه کرده‌ایم. حس بسیار ناخوشایندی که گاه به‌قدری شدید است که بر تمامی فعالیت‌های روزمره‌مان تأثیر نامطلوب می‌گذارد و حتی ما را مجبور به ترک موقت این فعالیت‌ها می‌کند. بعضی از سردردها، گذرا و موقتی‌اند درحالی‌که انواع دیگری وجود دارند که به‌طور مکرر اتفاق می‌افتند و حتی اگر فرد برای مدتی دچار آن نشده باشد، همواره انتظارش را می‌کشد. این گروه، سردردهای راجعه نامیده می‌شوند یعنی سردردهایی که هر از چندگاهی به سراغ‌مان می‌آیند و مدتی آزارمان می‌دهند، سپس بهبود می‌یابند و تا حمله‌ی بعدی خبری از آن‌ها نیست.

سردردهای راجعه موجب اختلال در تمرکز، کاهش کارایی و از دست دادن ساعت‌های کاری زیادی می‌شوند، بنابراین پیشرفت‌های تحصیلی و شغلی را دشوار و کند می‌سازند. روابط بین فردی را مختل می‌کنند و واکنش‌های هیجانی فرد را تحت تأثیر خود قرار می‌دهند. شخصِ دچار سردرد علی‌رغم میل باطنی‌اش، تحریک‌پذیر و پرخاشگر می‌شود و ممکن است رفتارهایی از خود بروز دهد که بر روابط خانوادگی، اجتماعی و شغلی وی صدمات جبران‌ناپذیری وارد نمایند. متأسفانه اطرافیان نیز گاهی بدون در نظر گرفتن شرایط ویژه‌ی فرد، واکنش‌های هیجانی غیرارادی او را به شکل بدتری پاسخ می‌دهند. این شیوه‌ی تعامل، چرخه‌ی معیوبی در روابط بین فردی ایجاد می‌کند که اگر به‌موقع اصلاح نشود، می‌تواند تبدیل به یک فاجعه گردد. در موارد شدید که تعداد حملات سردرد زیاد است و به‌طور مکرر اتفاق می‌افتد، فرد احساس ناتوانی و عدم استقلال می‌کند و به دلیل انتظار دائمی بروز ناگهانی سردردهای شدید، حتی از گردهمایی‌ها و فعالیت‌های تفریحی نیز نمی‌تواند به اندازه‌ی کافی لذت ببرد.

متأسفانه سردردهای راجعه بسیار شایع‌اند و در هر رده‌ی سنی امکان بروز دارند. در سنین 5 تا 15 سالگی 10%، بین 15 تا 19 سالگی 28% و در بزرگسالی حدود 13% مردم به یکی از انواع سردردهای راجعه مبتلا می‌باشند. در مقایسه با سایر بیماری‌ها، این واقعاً آمار بسیار بالایی محسوب می‌شود. سردردهای راجعه شامل 3 گروه اصلی سردردهای تنشی، خوشه‌ای و میگرن هستند. نوع اول، به دلیل گرفتگی (اسپاسم) عضلات سر و گردن و دو نوع دیگر به‌خاطر برخی تغییرات در قطر عروق سر اتفاق می‌افتند و به همین دلیل آن‌ها را سردردهای عروقی می‌نامند. به‌طور کلی هر نوع درد و در هر قسمت بدن علاوه بر یک حس ناخوشایند جسمی، تغییرات نامطلوب هیجانی و خُلقی نیز ایجاد می‌کند. طبیعتاً سردرد هم از این قاعده مستثنی نیست و چنان‌چه با درمان‌های مناسب کنترل نشود، کیفیت زندگی را به‌شدت پایین می‌آورد.

در این میان، سردردهای تنشی شایع‌ترین نوع است که اغلب بعد از 20 سالگی بروز می‌کند. درد در این گروه به‌صورت احساس فشار پیرامون سر و مانند حالتی است که یک نوار لاستیکی محکم به دور سر بسته شده باشد. در بسیاری از موارد درد به‌طور عمده در پشت سر احساس می‌شود. این نوع سردرد ضربان‌دار نیست و پوست در ناحیه‌ی شقیقه‌ها حساس و دردناک است. به‌طور معمول عصرها و در شرایطی که فرد خسته یا تحت استرس (فشار روانی) است بروز می‌کند یا تشدید می‌یابد. ممکن است طی نیم ساعت خوب شود و یا حتی تا یک هفته ادامه یابد. با فعالیت‌های معمول روزمره یا نور محیط تشدید نمی‌شود و با تهوع و استفراق همراه نیست. علت اصلی سردرد تنشی، گرفتگی (اسپاسم) عضلات سر و گردن در اثر فشارها و تنش‌های عصبی و خستگی مفرط است. لذا با استفاده از روش‌هایی که موجب آرامش عصبی و جسمی فرد می‌شوند می‌توان این درد را از بین برد و هم‌چنین از بروز مجدد آن جلوگیری نمود.

نوع دیگر سردردهای راجعه، میگرن است. این درد که شیوعش در خانم‌ها دو تا سه برابر آقایان است، در اکثر موارد قبل از 20 سالگی و حتی در دهه‌ی اول عمر شروع می‌شود. به‌طور عمده یک نیمه‌ی سر را در بر می‌گیرد، اگرچه در حالات شدیدتر ممکن است به تمام سر گسترش یابد. شدت آن بیش از سردرد تنشی است و لذا اختلال بیشتری در عملکرد فرد ایجاد می‌کند. در 10% موارد حدود نیم تا یک ساعت قبل از شروع درد، فرد تغییری در حال خود احساس می‌کند و یا شعاع نوری را در چشم می‌بیند که نشانه‌ی آغاز سردرد است. اغلب این افراد علایم هشداردهنده‌ی شروع سردرد خویش را می‌شناسند و به تجربه فهمیده‌اند که دقایقی پس از این علایم، درد آغاز می‌گردد. مانند نبض، ضربان‌دار است و با فعالیت‌های روزمره و نور و صدا تشدید می‌شود. بنابراین فرد ترجیح می‌دهد در اتاقی تاریک و ساکت بخوابد و چنان‌چه موفق به خوابیدن شود از شدت سردردش کاسته خواهد شد. از دیگر علایم آن ضعف عمومی، تهوع و استفراغ است. در مواقع فشارهای عصبی و هیجانی، گرسنگی طولانی، پریودهای ماهانه‌ی خانم‌ها، مصرف برخی داروها مانند قرص‌های پیش‌گیری از بارداری یا قرص‌های زیرزبانی مورد مصرف در بیماران قلبی، استشمام بوهای تند یا خوردن بعضی غذاها مانند پنیر کهنه و سوسیس و کالباس ممکن است سردرد میگرنی ایجاد یا تشدید شود. علت فیزیولوژیک این سردرد، گشاد شدن غیرطبیعی و گذرای برخی عروق سر است و فشار بر روی ناحیه‌ی شقیقه شدت درد را کمتر می‌کند. معمولاً بین 3 تا 24 ساعت به طول می‌انجامد و سپس به‌تدریج از شدت آن کاسته می‌شود، اگرچه در موارد نادر هر حمله‌ی میگرن ممکن است تا سه روز ادامه یابد. در اغلب موارد سابقه‌ای از میگرن در سایر اعضای خانواده وجود دارد.

نوع سوم، سردرد خوشه‌ای نام دارد که شیوع آن در آقایان بیش از خانم‌ها است و اغلب دیرتر از میگرن یعنی بعد از 20 سالگی آغاز می‌گردد. درد گذرا ولی بسیار شدیدی ایجاد می‌کند که همیشه یک‌طرفه، بدون احساس ضربان و مکان اصلی آن در چشم و اطراف آن است. حمله‌های این سردرد که بین 15 دقیقه تا 2 ساعت طول می‌کشند، ممکن است هر چند روز یک بار و در موارد شدید حتی تا چند بار در یک روز بروز نمایند. حملات مکرر درد ممکن است از چند هفته تا چند ماه ادامه یابد و پس از پایان هر دوره و تا بروز دوره‌ی بعدی (که گاه ماه‌ها یا حتی سال‌ها بعد اتفاق می‌افتد)، شخص فارغ از درد است. با احتقان و آبریزش همان طرف بینی، قرمزی، احتقان و اشک‌ریزش چشم و تورم و افتادگی پلک همراه است.

از آن‌جایی که فشارهای عصبی در تمامی انواع سردردهای راجعه نقش مهمی ایفا می‌کنند، روش‌های کنترل تنش و مدیریتِ هیجان در مداوا و تسکین آن‌ها جایگاه ویژه‌ای دارند. شیوه‌های مختلفی برای درمان این سردردها به کار رفته‌اند که از آن میان استفاده از داروها، آموزش کنترل استرس، تن‌آرامی، بیوفیدبک و هیپنوتیزم مؤثرترین درمان‌ها به‌شمار می‌روند.

هیپنوتیزم یکی از بهترین روش‌های موجود برای درمان انواع دردهای حاد و مزمن است. در سردردهای تنشی، هیپنوتیزم با ایجاد آرامش عمیق جسمی و روانی و رفع گرفتگی عضلات سر و گردن، موجب درمان قطعی می‌گردد. هم‌چنین با توجه به تشدید حملات سردردهای خوشه‌ای و میگرن در اثر استرس، آرامش عمیق ناشی از هیپنوتیزم باعث کاهش شدت و تعداد حملات این سردردها می‌شود. از سوی دیگر ثابت شده است که هیپنوتیزم به دلیل توانایی تأثیر مستقیم بر عضلات جدار عروق و اصلاح اشکالات عروقی موجود، می‌تواند موجب کنترل مناسب و حتی درمان کامل سردردهای عروقی گردد. امروزه تأثیر هیپنوتیزم بر فیزیولوژی بدن ثابت شده و به‌خوبی می‌دانیم به‌کمک تکنیک‌های هیپنوتیزمی می‌توانیم ضربان قلب، تعداد تنفس، قطر عروق، ترشح غدد، واکنش‌های جنسی، میزان انقباض عضلات، فعالیت دستگاه گوارش، واکنش‌های پوستی … و بسیاری پدیده‌های فیزیولوژیک دیگر را کنترل و تنظیم نماییم.

شایان ذکر است که تکنیک‌های هیپنوتیزمیِ مؤثر در مداوای هر یک از انواع سردردهای راجعه به تناسب علت اصلی و عوامل تشدیدکننده، کاملاً متفاوت‌اند و یک هیپنوتراپیست مجرب قادر است بهترین و مؤثرترین روش درمانی را برای بیمار تعیین و اجرا نماید. از طرفی آموزش تکنیک قدرتمندِ خود- هیپنوتیزم، بیمار را به ابزاری منحصربه‌فرد برای کنترل تمامی دردها و هیجانات خویش مسلح می‌نماید. با استفاده از خود- هیپنوتیزم می‌توان در مواقع تنش‌های عصبی، آرامش لازم را دوباره به‌دست آورد، هیجانات را کنترل نمود و از ابتلا به خیل عظیم بیماری‌های مرتبط با استرس در امان ماند. به این ترتیب حتی سردردهایی که مدت‌ها است امان شما را بریده نیز قابل کنترل و درمان خواهند بود. همواره شاد و تندرست باشید.