بهترین سن برای مهد کودک رفتن کودکان

فرآیند تربیت کودک در خانواده از همان بدو تولد آغاز می‌شود و به تدریج و با افزایش سن از حمایت مطلق و همه‌جانبه پدر و مادر کاسته و به استقلال فرزند افزوده می‌شود. والدین برای افزایش استقلال باید در مناسب‌ترین زمان فرزندان خود را به مکان‌هایی مانند مهدکودک، پیش‌دبستانی و... بفرستند. تعامل کودک با همسالان، آشنا شدن آنها با قوانین اجتماعی، ایجاد روابط اجتماعی، بازی‌های گروهی و رشد توانایی‌های فردی از مزایای مهدکودک است که زمینه‌ساز مدرسه‌پذیری و به دنبال آن جامعه‌پذیری افراد می‌شود.
امروزه افرادی که رفتارهای مورد پذیرش در جامعه را به‌راحتی می‌آموزند، همان کودکانی بوده‌اند که دوران خردسالی‌شان را در مهدکودک‌ها سپری کرده‌اند. متاسفانه تحقیقات و بررسی‌ها نشان داده در جامعه ما، اکثر مهدها از استانداردها و شیوه‌های صحیح آموزشی فاصله زیادی دارند؛ از مربی گرفته تا ایمن بودن مهدکودک. در زمینه مهدکودک مناسب، سن ورود به مهد و آماده‌سازی کودک برای ورود به مهد با مهسا مرعی‌نوتاش، کارشناس ارشد روان‌شناسی تربیتی و مدرس، گفت‌وگویی انجام داده‌ایم که در زیر می‌خوانید.

ترس از مهدکودک
متاسفانه یکی از عللی که باعث می‌شود خانواده‌ها از فرستادن کودکان‌شان به مهد سر باز بزنند، به دلیل ترس کودک و حتی خود پدر و مادر از مهد است. نوتاش می‌گوید: «قبل از هر چیز والدین باید در زمینه امنیت و صلاحیت مهد مورد نظرشان اطمینان حاصل کنند تا با خیال راحت و بدون نگرانی کودک را به مهد بسپارند در غیر این‌صورت دل‌نگرانی والدین به کودک منتقل می‌شود. خانواده برای فرستادن کودک خود به مهد باید از قبل برای کودکش در خصوص فضای آنجا توضیح دهد و درصدد برآید که علاقه کودکش را زیاد کند و زمینه را برای تعامل او با دوستان جدید و بازی‌های گروهی فراهم کند؛ گرچه این کار از وظایف مربیان است اما در ابتدا خانواده باید این مساله را برای کودکش روشن کند.» نوتاش برای اینکه کودک بتواند به تدریج خود را با مکان مهدکودک وفق دهد، ادامه می‌دهد: «تا زمانی که فرزندان در مهد احساس امنیت نکرده‌اند خانواده نباید تنهایشان بگذارند و بهتر است در روزهای اول، مادر در مهد حضور داشته باشد تا اعتماد کودک نسبت به مربی و بچه‌ها جلب شود، این پروسه ممکن است برای برخی از کودکان، دو، سه روز اول باشد و برای برخی دیگر تا چند هفته ادامه پیدا کند و نکته بسیار مهم این است تا زمانی که فرزندان خودشان احساس امنیت و راحتی نکرده‌اند، آنها را تنها نگذاریم برای اینکه کودک به فضای مهد عادت کند. در آغاز باید زمان کوتاهی، فرزندان را به مهد بفرستیم به‌عنوان مثال یک یا دو ساعت در روز تا کم‌کم علاقه‌اش زیاد شود و به این ترتیب شوق و علاقه بیشتری برای رفتن به مهد پیدا کند.» نوتاش تاکید دارد حتما والدین در زمان مقرر که مهد اعلام می‌کند به دنبال کودک‌شان بروند و اجازه ندهند که بیش از اندازه در انتظار به سر برند؛ چرا‌که باعث لطمه دیدن کودک‌شان می‌شود و ممکن است کودک به دلیل این موضوع، از رفتن به مهدکودک سر باز زند. والدین باید هر روز از کودک‌شان بپرسند که در مهد چه اتفاقاتی رخ داده و به این ترتیب بتواند از لابه‌لای حرف‌های فرزندشان مسایل اجتماعی را بیابند مثل اینکه ممکن است کودک دستشویی داشته باشد اما خجالت بکشد با مربیان مهد در میان بگذارد و... خانواده با شنیدن حرف‌های کودک، می‌تواند به مسایل آگاه شده و برای حل آنها اقدام کند. او ادامه می‌دهد: «والدین باید از مسوولان و مدیریت مهد بخواهند که در روزهای اول، اتاق‌های بازی، کلاس‌ها، حیاط، سرویس بهداشتی و سایر قسمت‌های مهد را به کودکان نشان دهد تا ترس برخی از بچه‌ها از این محیط ناشناخته از بین برود.»

بهترین سن ورود به مهدکودک
مادر و پدرها در اینکه چه سنی برای فرزندشان هنگام ورود به مهدکودک مناسب است، اغلب دچار تردید می‌شوند، چراکه نظر متخصصان در این‌باره متفاوت است اما همگی بر این باور متفق‌القولند که کودک تا پایان دو سالگی باید در محیط خانواده و نزد والدینش باشد، چراکه در دو سال اول زندگی، کودک به شدت وابسته به والدینش است و نباید بگذارند این دل‌بستگی و وابستگی غیر ایمن شود، چراکه مشکلات عاطفی برای کودک‌شان فراهم می‌شود. نوتاش در این زمینه معتقد است: «چهارسالگی زمان مناسبی برای ورود کودک به مهد است. اگر مادر شاغل نباشد و بتواند زمان بیشتری را در کنار فرزندش سپری کند، بهتر است تا اینکه کودکش را قبل از سنین سه، چهارسالگی به مهد بفرستد، اما در جامعه ما شاهد هستیم که خیلی از والدین به دلیل مشغله زیاد، کودکان‌شان را در سنین شیرخوارگی به مهدها می‌سپارند که باعث آسیب رساندن به کودک از لحاظ روحی می‌شود.»

نقش کلیدی مربی‌ها در مهدکودک
نخستین موردی که والدین در انتخاب مهدکودک باید به آن توجه کنند، تجربه و دانش مربیان است، زیرا نداشتن سابقه، تجربه و دانش کافی باعث لطمات جبران‌ناپذیری به کودک می‌شود. نوتاش می‌گوید: «مربی مهد باید دارای تحصیلات در زمینه علوم تربیتی و روان‌شناسی کودک و رشد باشد. اما گاهی در مهدها دیده شده که از مربیان متخصص استفاده نمی‌شود یا حتی در برخی موارد میزان تحصیلات مربیان دیپلم است که بهتر است در این‌گونه مهدها، در طول هفته، حداقل دو روز روان‌شناس در مهد حاضر شود و به مشاهده رفتاری دقیق کودکان بپردازد تا در صورت لزوم توصیه‌های مربوط به مربی و والدین را تذکر دهد.» او ادامه می‌دهد: «رابطه عاطفی بین کودک و مربی در این سن بسیار مهم و اثرگذار است و مدیر مهد نباید مربیان را بدون هیچ‌گونه توضیحی برای کودکان عوض کند.» تعداد کودکانی که با یک مربی تشکیل کلاس می‌دهند، بسیار مهم است. نوتاش اعتقاد دارد هر چقدر تعداد کودکان کمتر باشد، مربی زمان بیشتری می‌تواند صرف رسیدگی به کودک کند و کارایی کودک را بالا ببرد و بهتر است والدین در انتخاب مهدکودک نیز به تعداد کودکان در مهد توجه کنند.

شیوه‌های آموزش و یادگیری در مهدکودک
کارشناس ارشد روان‌شناسی تربیتی در زمینه شیوه‌های آموزش در مهد می‌گوید: «مهدهایی که تنها به بعد آموزشی می‌پردازند مثلا آموزش همزمان دو زبان خارجه و... لزوما مهدهای مناسب نیستند چراکه بهترین نوع آموزش و یادگیری در سنین خردسالی از راه‌های بازی عینی، کلامی و عملی است و در تنظیم بازی‌ها در سنین مختلف مهد باید دقت کافی شود. نوع بازی‌ای که برای بچه‌ها در نظر گرفته می‌شود، بسیار مهم است. بازی‌های هر گروه سنی باید با توجه به مراحل رشد کودک طراحی شود تا علاوه بر لذتی که کودک از اجرای بازی می‌برد، مهارت‌های جدید را نیز بیاموزد و موقعیت‌هایی را فراهم کند تا کودکان با چالش‌هایی برای تفکر آشنا شوند و راه‌حل‌های تازه‌ای را برای حل مسایل بیابند. او تاکید دارد مربی با دادن پاداش‌های مناسب و اجرای محرومیت‌های خفیف از برخی مزایا، باید در این زمینه مدیریت داشته باشد. در نهایت نوتاش معتقد است علاوه بر موارد ذکرشده، والدین باید در انتخاب مهدکودک به ایمن بودن فضا و ساختمان مهد، نداشتن پله، موکت بودن زمین مهد، ایمنی محیط بازی، تسهیلات سرمایی و گرمایی و تغذیه در مهدکودک توجه بسیاری داشته باشند.