نوجوانی را دوباره امتحان کنید!

یکی از اصولی که در برخورد با نوجوانان به‌خصوص در مراحل پایانی دوران نوجوانی باید رعایت شود، مشورت و گفت‌وگو با آن‌هاست.

پدر و مادر در این زمان ‌باید همواره با فرزندان خود تعامل و گفت‌وگو داشته باشند. هنگامی که با نوجوان درباره‌ی مسئله‌ای مشورت و نظرخواهی می‌کنیم، احساس ارزش‌مندی به او القاء می‌شود و حس می‌کند والدینش او را قبول داشته و به او اعتماد دارند از این رو احساس غرور، سربلندی و شادمانی می‌کنند.

مشورت با فرزندان سبب ایجاد تفکر خلاق در آن‌ها و پرورش حس مسئولیت و واقعیت‌پذیری در نوجوان می‌شود. نوجوان ناچار می‌شود درباره‌ی جنبه‌های مختلف مسئله‌ای که به او سپرده شده فکر کند و برنامه‌ای تنظیم نماید و هنگام جمع‌آوری اطلاعات و ارائه‌ی برنامه‌ریزی با واقعیت‌های زیاد زندگی آشنا شده و تجربه به دست ‌آورد. گفت‌وگو با فرزندان در تامین سلامت روانی و پرورش اندیشه‌شان و هم‌چنین ایجاد توازن و تعادل در روابط صحیح پدر و مادر با آن‌ها نقش اساسی داشته و از اثرگذارترین برنامه‌های تربیتی و ارتباطی با نوجوان شمرده می‌شود. پیامبر اکرم (ص) در این زمینه می‌فرماید: «فرزند آدمی در هفت سال اول زندگی سرور و بزرگ است و در هفت سال دوم مطیع و فرمان‌بردار و در هفت سال سوم وزیر و مشاور پدر و مادر است.» (وسائل الشیعه، ج 15، ص195)

در حقیقت اولین قدم برای ایجاد رابطه‌ای صمیمانه با نوجوان این است که او را همان‌گونه که هست قبول داشته باشید. با همه‌ی استعدادها و کاستی‌هایش. به او به چشم فردی مستقل که دارای سلیقه‌ و عقیده‌ی خاصی است نگاه کرده و کمکش کنید از مرحله‌ی سخت نوجوانی عبور کرده و قدم به جوانی بگذارد.


ارتباط باید دو طرفه باشد: اگر برخورد با نوجوان، ارتباطی یک‌طرفه و به صورت بالا به پایین و امری و دستوری باشد به عصیان و تمرد او منتهی شده و به رابطه‌ی عاطفی شما شدیداً لطمه می‌زند. سنین نوجوانی دوران حساسی است. در این سال‌ها پسرهای نوجوان که در منزل از نظر احساسات درک نمی‌شوند، به جامعه‌ی دوستان ناباب قدم می‌گذارند و دختران نوجوان که احساس کمبود محبت می‌کنند به سوی محبت دیگران سوق داده می‌شوند.


مستقیماً نصیحت نکنید: سعی کنید هنر خوب گوش کردن را بیاموزید. نوجوانان نیازمند توجه هستند، می‌خواهند صحبت کنند، اعتراض کنند و از اتفاقات روز در مدرسه یا بیرون از منزل صحبت کنند، هرچه در مقام والدین بیش‌تر به حرف‌های آنان گوش دهید و به قول معروف دوست بهتری برایشان باشید بیش‌تر به شما اعتماد می‌کنند و نزدیک‌تر می‌شوند. سعی کنید هرگز به‌طور مستقیم نصیحت نکنید. در زمان مناسب و هنگام آمادگی روحی او به‌طور مستقیم با او آن‌گونه سخن بگویید که در جهت منافعش در انجام آن کار است.

گاهی شما هم نوجوان شوید. به یاد نوجوانی‌های خود بیفتید و با چشم او دنیا را ببینید. ترس‌ها و اضطراب‌هایش را درک کنید و با مهربانی و حمایت از او و هدفمند کردن فعالیت‌هایش، جهت استفاده از توانمندی‌ها و استعدادهای او کمکش کنید


هم‌سطح و هم‌سو شوید: برای ایجاد یک ارتباط زیبا و عاطفی با نوجوان ‌باید سطح فکر و اندیشه‌ی خود را نسبت به اطراف و دنیا هم‌سطح او کنید. در واقع لازم است گاهی شما هم نوجوان شوید. به یاد نوجوانی‌های خود بیفتید و با چشم او دنیا را ببینید. ترس‌ها و اضطراب‌هایش را درک کنید و با مهربانی و حمایت از او و هدفمند کردن فعالیت‌هایش، جهت استفاده از توانمندی‌ها و استعدادهای او کمکش کنید.


افکار خود را تحمیل نکنید: پدر و مادر گرامی توجه داشته باشند گفت‌وگویی سازنده است که در آن هر دو طرف به‌ سمت تفکری متعالی حرکت کنند. تحمیل افکار و اهداف هرچند درست والدین به فرزند صحیح نیست و او را از اشراف و مطالعه درباره‌ی مسائل زندگی دور می‌سازد و از استقلال فکری محروم می‌کند. وظیفه‌ی والدین هدایت نگرش فرزندان به سوی صحیح‌ترین راه پرورش فضیلت‌های اخلاقی در آن‌هاست.

امام صادق (ع) می‌فرماید: «حق فرزند بر پدر سه چیز است؛ دایه و مربی خوب برایش انتخاب کند، نام خوبی برایش بگذارد و در تربیت او تلاش فراوان کند.» (بحار الانوار، ج75، ص236)