نکات رفتاری با کودکان بیمار

سوال: دختر 5ساله ام وقتی به یک سرماخوردگی ساده هم مبتلا می شود، خودش را بسیار لوس می کند و اصطلاحا «بدمریضی» است. در طول دوره درمان مجبورم به صورت ویژه ای به او رسیدگی کنم اما انگار این توجه و خدماتی که دریافت می کند، روی رفتارش تأثیر بدی دارد چون معمولا این رفتارها را پس از خوب شدن هم ادامه می دهد.







پاسخ: زهرا حسین زاده ملکی - روان شناس:

معمولا بیماری کودک یکی از چالش برانگیزترین و استرس زاترین موقعیت هایی است که والدین با آن مواجه می شوند، به همین دلیل مدیریت رفتارها و نحوه رفتارشان با کودک بسیار دشوار است. از سویی درمان بیماری کودک مستلزم توجه خاص آنان است و از سوی دیگر این نگرانی وجود دارد که فرزندشان به چنین رفتارهای دلسوزانه‌ای عادت کند و پس از بهبود رفتارهای نامطلوبی را بروز دهد. در ادامه به چند راهبرد که می تواند در مدیریت رفتار کودک طی دوران بیماری کمک کند، اشاره می کنیم:


سخت نگیرید
* والدین لازم است بدانند که بداخلاقی ها یا بهانه گیری های کودکان طی دوران بیماری به احتمال زیاد صرفا ناشی از بیماری آنان است و مسلما با بهبود وضعیت جسمانی کودک حالات نامطلوب روانی او تداوم نخواهد داشت؛ بنابراین هنگامی که کودکی بیمار می شود، والدین می توانند بدون ترس از ایجاد مشکلات رفتاری در کودک اندکی از مقررات همیشگی بکاهند و روی بهبود سلامت جسمانی کودک متمرکز شوند.
* به خاطر داشته باشید که وقتی کودکی بیمار است، به علت محدودیت هایی که در تفکر و درک موضوعات دارد به شدت دچار تشویش می شود. او نمی تواند پیش بینی کند که به زودی بهبود می یابد، در نتیجه کنترل بر رفتارهایش را از دست می دهد و به اطمینان جویی از والدینش نیاز دارد. این نگرانی به صورت غر زدن، نیاز به نزدیک بودن به والدین، بهانه گیری و حتی گاه پرخاشگری بروز می کند به همین دلیل نباید رفتارهای موقتی کودک را به صورت سبک رفتاری همیشگی او در نظر گرفت و در همان زمان بیماری دست به اصلاح این رفتارها زد اما نباید آن قدر هم از قوانین قابل اجرایی که در توان جسمی و روانی کودک هست چشم پوشی کرد که برگشت به اصول و مقررات قبلی برایش دشوار باشد.


از ارائه توضیح به کودک غافل نشوید
* البته بهتر است دلیل این کوتاه آمدن از اجرای قوانین را برای کودک توضیح دهید تا درک کند که به علت شرایطی که در آن قرار دارد، مقررات خانه تغییر کرده است. نکته اصلی در «نحوه» توضیح این موضوع برای کودکان است؛ زیرا نباید این کاهش مقررات را به صورتی مطرح کرد که او احساس کند «چقدر خوب است که همیشه بیمار باشم». به همین دلیل همان گونه که برخی از مقررات مثل جمع کردن وسایل یا انجام تکالیف برداشته می شود برخی آزادی ها مانند بازی در خارج از خانه را نیز متقابلا محدود کنید. همچنین این مسائل را باید با لحنی محبت آمیز و در عین حال مقتدرانه عنوان کرد.


به خودتان مسلط باشید
* در بسیاری از مواقع در حقیقت این مشکل کودک نیست که پس از بهبود نمی تواند رفتاری عادی داشته باشد بلکه مسئله به والدین مربوط است! در موارد زیادی، مشاهده شده است که والدین پس از ابتلای کودک به یک بیماری، قادر نیستند بر اضطراب خود غلبه کنند و رفتاری عادی داشته باشند. کودکان اغلب این احساس نگرانی و اضطراب پدر و مادر خود را متوجه می شوند در نتیجه ممکن است رفتارهای نامطلوبی را بروز دهند تا توجه آنان را به خود جلب کنند و یا آن که به خاطر این که این نگرانی ها به کودک انتقال می یابد با کوچک ترین درد یا ناراحتی، کودک دچار نگرانی در مورد سلامت خود و مضطرب شود.
* اگر پس از طی دوران بیماری باز هم کودک برای دریافت همان توجهات خاص اصرار می ورزد، باید سبک رفتاری خود با او را ارزیابی کنید.
شاید به طور کلی آن میزان که نیاز دارد از توجه شما برخوردار نیست و شیوه رفتار شما نیازهای روانی او را تأمین نمی کند یا آن که بیماری آثاری روی او داشته است که به این رفتارها منجر می شود.


پس از بهبودی ...
* برای آن که کودک تفاوت دوران بیماری با زمان بهبود را تشخیص دهد همین که بیماری اش بهبود یافت، به او بگویید که از این پس دیگر می تواند از آزادی هایی که داشته است بهره مند شود. به عنوان مثال دیگر اجازه دارد که با دوستانش بازی کند و متقابلا از او انتظار دارید قوانین و مسئولیت های سابق خود را نیز انجام دهد.
* به صورت ناگهانی او را از تمام توجه و محبتی که در دوران بیماری به او ارائه می کردید محروم نسازید اما توجه خود را معطوف به کارهایی کنید که از او انتظار دارید انجام دهد یعنی با مشاهده از سرگیری رفتارهای مطلوب و انجام مسئولیت ها، او را تشویق و حتی پاداش هایی هرچند کوچک برایش فراهم کنید.
* چنان چه مشکلات رفتاری کودک تداوم یافت مسائل مربوط به سلامت جسمانی کودک را بررسی کنید گاه ضعف ناشی از بیماری و یا کمبود مواد ضروری در بدن به افزایش پرخاشگری یا بهانه گیری کودک منجر می شود اما اگر در این زمینه از سلامت کودک اطمینان یافتید از مشاوره حضوری با یک روان شناس کودک نیز می توانید استفاده کنید.